Speurtocht naar transportfietsen 1900-1924

[Maarten Waarlé]

Jeroen,
Goed om het transportfiets vraagstuk omtrent de oudste ''nog in leven zijnde'' transportfiets eens op een rijtje te hebben kunnen lezen.
Het zou toch eens een keer moeten gebeuren dat er een ergens min of meer ongeschonden achter is gebleven.
Ik hou het in de gaten...
Wat me opviel is dat het transportfietsrek van de Burgers Mohawk toch wel zeker familie overeenkomst heeft met het rek van jouw ''onbekende'' 1924-28 transportfiets.
Niet dat dat overigens dan persé tot een merk zou moeten wijzen maar de overeenkomst in bouw is wel vrij specifiek .Of ken je meerdere rekken met zo`n ronde buiging vooraan en gekruist binnenraam?

Groeten,
Maarten

[Jeroen Zuiderwijk]

Hoi Maarten,

Dank je voor het openen van dit onderwerp!

Er zijn meerdere versies van zo'n rek met een gekruist binnenraam. Het model dat op de Burgers zit heeft de staven horizontaal liggen. Dit is het meest primitieve model, en ook het minst sterk. Deze verschijnt rond 1921. Hetzelfde model zie je ook nog bij Veeno in gebruik in 1927.

De tweede versie is zoals op mijn transportfiets, met de staven vertikaal liggend, wat een hogere buigsterkte geeft. Dit model zie je voor het eerst bij Magneet in 1923.

Magneet_Velleman_en_Verdoner_Amserdam_1923.jpg (44.81 KiB) 6206 keer bekeken

De laatste afbeelding in een folder die ik heb van dat frame is uit 1926 (Karel Cremers "Wilka"). Maar aangezien ik redelijk wat transportfietsen ken met dit rek en zonder ingesoldeerde achterpadden, vermoed ik dat het nog langer in gebruik is geweest. Er zijn overigens twee versies van, met verbinding naar de vertikale stuurbuis (fiets is volgens achternaaf uit 1927):

En in de meeste gevallen met verbinding naar de horizontale stuurbuis, zoals bij mijn transportfiets:

Veeno had in de jaren '30 nog een doorontwikkelde versie, ook met de staven horizontaal, maar zonder de dubbele verdraaing aan de voorzijde en dubbele steun richting de vooras (in de folders uit 1931 en 1937):

Veeno_1937_transportfiets_362.jpg (53.62 KiB) 6206 keer bekeken

Het laatste rek lijkt vrij specifiek voor Veeno te zijn, maar de andere rekken zijn duidelijk standaard modellen (maar nog niet van het merk "Standaard") die door meerdere producenten werden toegepast.

[Jeroen Zuiderwijk]

En voor de volledigheid nog deze variant van het merk Panther:

Dit lijkt sterk op het model rek dat Standaard van 1926 tot eind jaren '30 produceerde, maar dan met een kruis in plaats van een of twee rechte verbindingen tussen de zijkanten.

[Maarten Waarlé]

Nou , verrassend dat er zo veel verschillende transportfietsen zijn met een variatie op dat rek.
Ik kan me niet herinneren dat ik het ergens live gezien heb.

Over het ontstaan van de transportfiets; het is duidelijk dat dat een geleidelijk proces is geweest waarbij men in de loop der jaren steeds verder ging met transportfiets-eigen onderdelen en maatvoering.
Ik heb net nog even door de Groninger Beeldbank gelopen om vroege transportfietsen beter in beeld te krijgen.
De foto`s zijn lekker scherp en gedetailleerd. Geen grote variatie aan transportfietsen maar je ziet inderdaad dat de vroege bijvoorbeeld één bovenbuis hebben en een redelijk normaal stuur.
Overigens en terzijde :wel zeer creatieve bakfietsen gezien met onafhankelijk sturende voorwielen ,versnellingen ,gesloten kettingkasten. Blijkbaar was ook het standaard model bakfiets in die jaren 10 nog niet doorgedrongen analoog aan de transportfiets dus.

Zijn er al mensen geweest die eens wat verder hebben mogen kijken bij het openluchtmuseum in Arnhem?
Daar zijn ze al vroeg gebruiksvoorwerpen van stad en platteland gaan verzamelen. Kan me voorstellen dat er ergens wel een vroege transportfiets tussen zit.

Groeten,
Maarten

[Jeroen Zuiderwijk]

De fietsen met enkele bovenbuis zijn in het algemeen gewone toerfietsen, met daarop een stoeltjesdrager. Het percentage echte transportfietsen was nog vrij laag. Maar als je kijkt naar bijvoorbeeld de Burgers Slagersmachine uit 1905, dan is het al duidelijk een transportfiets die los stond van de normale toerfietsen. Wat je nog wel ziet in het begin is een mix tussen Nederlandse en bijvoorbeeld Duitse en Engelse transportfietsen, die bijvoorbeeld een klein voorwiel hebben.

Bakfietsen maakte in het einde van de 19de eeuw de grootste ontwikkelingen door. Maar van de periode 1900-1910 heb ik nog niet zo veel informatie over bakfietsen. Na 1910 hebben ze in het algemeen wel de klassieke vorm, maar nog wel meestal wat lichter en kleiner dan de modellen vanaf eind jaren '20.

[Loopt spaak]

Ik heb nog wel een paar van die leeftijd in de schuur staan...

[Loopt spaak]

Ooh, ik ben een ster in op zijn kant plaatsen...
Maar een gazelle uit 1924 en een onbekende van ook ongeveer die leeftijd

[Jeroen Zuiderwijk]

Ohhhhhh!!!! Wat is het framenummer van die Gazelle? Dan zou dat de oudst bekende transportfiets tot nu toe zijn! En heb je meer detail foto's en aanzichten van de fiets? (o.a. voorvork kroon, trapashuis, achterpadden, naven etc). Hij lijkt ook nog de originele voordrager te hebben, dat is helemaal zeldzaam. Ik zou in ieder geval heel graag een uitgebreid artikel over die fiets willen plaatsen op transportfiets.net als je dat ok vindt.

De tweede fiets lijkt me wat later. Hij zou nog eind jaren '20 kunnen zijn, maar ook evengoed jaren '30. Heb je daar een directe datering op kunnen vinden, bijvoorbeeld via de achternaaf?

[Jeroen Zuiderwijk]

Ooh, ik ben een ster in op zijn kant plaatsen...
Maar een gazelle uit 1924 en een onbekende van ook ongeveer die leeftijd

Ik heb ze even rechtop gezet

[Loopt spaak]

De gazelle heeft geen frame nummer....
En hij heeft een standaard (merk) rek..
Twee tegen vallers..
Maar als ik zoek naar welk bouwjaar dit is kom ik uit bij een 1924 model.
De andere staat op marktplaats. En wordt dinsdag (als het goed is) opgehaald..
Dan wordt iemand anders er hoopelijk erg blij mee!!
Dat ben ik ook maar ik heb nu te veel transportfietsen dus ik ben iets aan het uit dunnen..
Dan heb ik meer plaats voor de echt aparte modellen..