How to: monteren en onderhouden van een BSA trapas

Handige tips voor knutselaar en restaurateur, ervaringen, restauratieverslagen etc.
sleurhut
Berichten: 57
Lid geworden op: 10 aug 2012, 22.48

How to: monteren en onderhouden van een BSA trapas

Bericht door sleurhut »

Zie het steeds vaker op fora gebeuren, mensen willen een mooi klassiek frame op bouwen met vintage delen maar monteren een nieuwe sealed bearing vervanger die je niet kunt openen of af kunt stellen van shimano. Ze zien er niet uit en als er wat speling op komt kun je ze weggooien want nastelbaar zijn ze niet.

Nou bleek vandaag dat ik speling had op de trapas van mijn fixed gear fiets. Was bezig met schoonmaken en dacht: misschien leuk om er foto's van te maken zodat iedereen met het gereedschap het zelf kan doen. In de how to filmpjes op internet word al snel gebruik gemaakt van allerlei speciaal gereedschap voor dat type trap as. Ik doe daar niet aan. Nou beginnen maar.

Wat hebben we nodig? Van links naar rechts:

Afbeelding
dopsleutel 15 of 14.( meestal 14) Een crankpuller (let erop, TA crankstellen gebruiken een andere draad, hier past een standaard trekkertje niet op). een bahco. een verstelbare C sleutel (vervangbaar door hamer en doorslag) En natuurlijk een potje kogellagervet.

En dat hebben we dus nodig om dit te monteren en te demonteren:
Afbeelding

van links naar rechts: borgmoer verstelbare cup, verstelbare lagercup, kogelring (kunnen losse kogels zijn, maakt weinig uit. volgens mij zijn losse kogels beter, meer oppervlak op krachten mee over te brengen). de as zelf, een kogelring, en de vaste cup.

We beginnen met het invetten van de kogelringen. Draai de kogelring om zodat je tegen de onderkant van de kogels aankijkt. neem wat vet op je vinger en duw het erin. als je het goed doet komt het er aan de andere kant door de ruimte tussen kogel en ring weer eruit. Nu is die goed ingevet. Doe er nog wat over heen voor de zekerheid, kan geen kwaad.

Afbeelding

Doe een beetje vet in de vaste cup en druk de kogelring met de gladde bovenkant in het vet van de cup. je kijkt dus tegen de onderkant aan nu.

Afbeelding

Inspecteer het bracket op vuil in de schroefdraad of andere zooi. maak het schoon en doe een beetje vet op de draad, soms helpt dit tegen mogelijk ontwikkelende kraakgeluiden.

Afbeelding

schroef nu de vaste cup aan de rechterkant van de bracket vast. HOU ER REKENING MEE DAT DEZE DRAAD LINKS IS. kan het niet vaak genoeg zeggen :mrgreen: . je draait hem voor je gevoel dus los. zet deze goed vast met de bahco.

Nu pakken we de trapas erbij en meten de lengte vanaf einde vierkante as tot aan bovenkant van de kogelbaan. Soms heb je een lange en een korte kant. De lange kant moet door de vaste cup gestoken worden, hier word het tandblad met crank straks op bevestigt.

Afbeelding

Afbeelding

Smeer nu wat vet in de verstelbare cup en druk de kogelring er op dezelfde wijze in als hierboven. draai de cup in het frame. DEZE DRAAD IS WEL STANDAARD RECHTSOM VAST LINKSOM LOS

Draai deze vast met je vingers tot die niet verder gaat.

nu hebben we dus na het wegvegen ven overtollig vet dit:

Afbeelding

en draai de borgmoer erop, niet vastzetten. nog geneens handvast. gewoon dat die erop zit.

Afbeelding

Monteer nu aan de rechterkant de crank. Deze ga je gebruiken als hefboom om goed de speling te kunnen voelen tijdens het bijstellen. Zet de bout goed vast en pak de bovenkant vast. beweeg deze constant van en naar de zadelbuis. op en neer. Voel je speling? Zet dan met je bahco de verstelbare cup heel iets strakker (Stapjes van 1mm). Op een gegeven moment is de speling verdwenen, voel of alles goed draait. je wilt niet teveel druk op je lagers hebben namelijk. gewoon dat de speling echt maar net weg is.

Afbeelding

Afbeelding

Nu het lager goed is afgesteld moet deze nog geborgt worden. Pak je haaksleutel en plaats deze in een van de nokjes op de moer. DE DRAAD IS RECHTSOM VAST, STANDAARD DUS. Zet deze stevig vast maar kijk terwijl je dit doet uit dat je niet de afstelling verdraait. hou deze dus tegen met de bahco

Afbeelding

Heb je geen haaksleutel? Dan maar op de beun manier. pak een hamer en doorslag. plaats de doorslag in een van de nokken. en tik hem vast rondom. kijk uit dat je de draad niet beschadigt. Vast is Vast!

Afbeelding

veeg het overtollige vet weg en controleer nogmaals op speling. monteer nu de linker crank ook en bouw de fiets af. Je trapas loopt weer mooi spelingsvrij en zeer licht als je het goed hebt gedaan. Vervang altijd de kogels als ze beschadigt zijn. Ik vervang ze altijd. Voor de prijs hoef je het niet te laten. Heb ze bij deze laten zitten omdat ze pas een paar weken oud zijn.

En hij spint weer als vanouds!
Afbeelding

reacties zijn uiteraard welkom,

Sleurhut
Durabo88
Berichten: 3130
Lid geworden op: 2 jun 2012, 23.40

Re: How to: monteren en onderhouden van een BSA trapas

Bericht door Durabo88 »

Beste Sleurhut,

Leuk voorbeeld!
Ik wil graag even een kleine kanttekening bij het linkse-draad-verhaal plaatsen, want ik ben ook wel eens een rechtercup met rechtse draad tegengekomen. Heel vreemd, dus sindsdien pas ik bij iedere draaibeweging wat meer op. Belangrijk is daarom: Poets de cupwand voor demontage schoon om te zien of er en L of een R op staat! Soms staat er ook niks op, dus dan is het proberen rechtsom los te draaien en als dat niet lukt linksom.
Ik denk overigens dat die rechtse draad aan de rechterkant gepaard ging met zo'n klembout onder het bracket, maar daar heb ik in het verleden onvoldoende op gelet.

Verder is er bij bepaalde racefietsen nog de kwestie BSA of Italiaanse draad. Zelf geen ervaring mee, maar dit zijn wel subtiele verschillen, die uitmaken of je het kunt uitwisselen. Ik meen dat vroeger ook nog Franse draad bestond, maar dat weet ik zo even niet meer.

De racefiets is een leuk voorbeeld, maar nu zitten de meeste oude fietsen nog met spies. Zelf gebruik ik bij de demontage een grote en kleine hamer. Onder de grote hamer leg ik een blokje hout om de cranck niet te beschadigen, met de kleine is het gewoon mikken. Gaat overigens niet altijd goed en dan krijg je butsjes. Cranckspie-uitdrijvers heb ik niet kunnen vinden en zelf maken vind ik te veel tijd kosten. Wie kent de originele van vroeger nog?
Verder heb je bij fietsen waar het lager 40 jaar niet uit is geweest nog het probleem roest en hard vet. Vaak is het aan te raden met de hamer de trapaslug even wat te laten 'schrikken' om de cups er makkelijker uit te draaien. Anders werkt heetstoken, maar dat is nog beroerder voor de lak.
Beetje geweld kan soms geen kwaad! Neem bijvoorbeeld de oude televisie beeldbuis, waarvan het beeld steeds kleiner wordt en je er even een klap op moet geven om weer 'volledig scherm' te krijgen.

Groeten, Y.
Sportief fietsend!
sleurhut
Berichten: 57
Lid geworden op: 10 aug 2012, 22.48

Re: How to: monteren en onderhouden van een BSA trapas

Bericht door sleurhut »

Ja klopt bij frames met italiaanse draad is de rechterkant ook gewoon met normale draad voorzien. dus linksom los rechtsom vast. Maar ik ging hier uit van een standaard BSC draad, engelse BB dus. Bedankt voor de aanvulling die miste ik inderdaad. italiaanse draad kon je dacht ik een wel een BSC inschroeven alleen is die dan slecht belastbaar omdat de spoed van de draad niet klopt. Eigenlijk niet doen dus. de rechterkant kun je sowieso er al niet inschroeven dus omdat de draad niet klopt.

nog een tip mocht de vastzittende lagercup die zowel met verhitten als schrikken niet loskomt toch al versleten zijn en de crankarm wil je wel opofferen voor het frame. las gewoon je crankarm aan je cup vast. Met een beetje geluk kan dit en draai je zo met een pijp desnoods de cup eruit. Al wel vaker zien gebeuren bij oude racefietsen die jaren in de schuur stonden met water onderin de bracket.
Gebruikersavatar
Fotomaan
Berichten: 1784
Lid geworden op: 1 jun 2012, 19.24

Re: How to: monteren en onderhouden van een BSA trapas

Bericht door Fotomaan »

Hoi Yorick,

Bij mij wordt er niet meer geslagen op crankspieën. Wél op de bankschroef als dat nodig is.
Als ik een spie uit wil drijven dan gaat de fiets plat op de werkbank met de crank tussen de klauwen van de bankschroef.
Eerst het moertje er af en dan plaats ik een oude crank die nergens meer goed voor is over de 'slagkant' van de spie.
De losse crank zit dan tegen de ene klauw en het draadeindje van de spie tegen de andere klauw.
Meestal gaat de spie er makkelijk uit maar het wil wel eens gebeuren dat er echt kracht gezet moet worden.
Dan zet ik een steenbeitel tegen de buitenste klauw en geef ik daar met een 'vuistje' een klap op om de kracht nog te vergroten. Het is een beetje een noodmaatregel die ik nog maar twee keer toe heb hoeven passen.
De kracht van de klap komt NIET op de lagerdelen of kogels terecht en kan/doet daarom geen kwaad.
De bankschroef die ik gebruik is een PARAMO NR. 3
Die zit weer op een zware werkbank die op zijn beurt weer met keilbouten aan de muur vast.
Het is met nog niet overkomen dat ik iets kapot heb geslagen of de boor moest pakken.
Als het nergens voor nodig is om de fiets in zijn geheel te demonteren is het wel handig om even hulp te vragen aan iemand om de fiets vast te houden.

Groetjes van mij,
Charles Waagenaar
Ik hou van fietsen maar ook van fietsen.
Gebruikersavatar
Eysfan
Berichten: 326
Lid geworden op: 5 jun 2012, 14.35

Re: How to: monteren en onderhouden van een BSA trapas

Bericht door Eysfan »

Hallo Sleurhut,

Nuttig verhaal over BSA trapassen, en mooie foto van het 'spinnende' resultaat!

Met de 'methode Charles' heb ik al verschillende keren succes gehad bij cranks met spie.

Cranks op conisch vierkant zijn een ander verhaal. Die van staal wilden wel los. Bij hardnekkige gevallen de drukbout van de trekker goed onder spanning zetten, dan een droge tik met een hamer op de boutkop en de crank 'schrikt' los.

Bij een aluminium crank (van een moderne zware RIH stadfiets) lukte dit niet. Voordat er met de trekker spanning opgebouwd werd, was de draad binnenin de crank al gestript.
Heb jij tips hoe je zo'n aluminium crank er heel af krijgt?

Groeten,
Sjoerd
sleurhut
Berichten: 57
Lid geworden op: 10 aug 2012, 22.48

Re: How to: monteren en onderhouden van een BSA trapas

Bericht door sleurhut »

Dat is goed balen, nu heb je niks meer om je crankpuller in te draaien en dus druk op je as te zetten.

Heb dit wel eens gehad met een oud crankstel van een sloopfiets. Er zat nogal wat oxidatie tussen dus de draad kwam er zo uit ondanks kruipolie en klappen erop met een blokje hout en een hamer. uiteindelijk een oude poulietrekker gebruikt die op mijn stagebedrijf lag (automonteur). het is wat improviseren omdat het eigenlijk niet past. heb een langere bout in de trapas gedraaid en uit laten steken. de poulietrekker met de 2 armen achter de crank geplaatst en de pen die druk uitoefent op de bout gezet. Hiermee kun je veel meer kracht zetten en hij kwam er vrij snel vanaf, het ligt er wel aan of je de ruimte hebt voor deze poulie trekkers.

Afbeelding.

Zorg ervoor dat je een veiligheidsbril op hebt als je deze aanspant en zorg ervoor dat die geen kant op kan, de krachten zijn zo groot soms dat de hele trekker zichzelf kan lanceren of hij een deel gewoon in 2 breekt.

Een andere optie is gaan fietsen in de buurt met de crankbout maar half erin gedraaid, door het trappen werkt die zichzelf wel los en door de bout valt die er niet vanaf als je trapt.

En dan heb je nog de laatste: wigvormige stukken hout maken en die tussen BB en crank tikken. soms komen ze dan er ook wel vanaf. Zal het niet snel doen. Tenzij de crank en de BB toch al afgeschreven zijn, waarschijnlijk sloop je het plastic van de BB. de crank kan ook nog eens scheuren als je wat te enthousiast bent.

Veel succes met verwijderen, alles komt los alleen kan het wat moeite kosten. En dan hebben we altijd nog de slijptol als het echt niet gaat :lol:

sleurhut
Gebruikersavatar
Sandra
Berichten: 264
Lid geworden op: 8 apr 2012, 20.54

Re: How to: monteren en onderhouden van een BSA trapas

Bericht door Sandra »

Fijn, zo'n werkbeschrijving!

Als niet-techneut ben ik blij met dit soort bijdragen, ik ervaar toch vaak een drempel om dingen als een trapas uit elkaar te halen. Een beetje het Ikea-gevoel; als de boel weer in elkaar zit, zijn er altijd wat boutjes en moertjes over :oops:

Ga dus vooral door met dit soort berichten, dank!

Groet, Sandra
Gebruikersavatar
Eysfan
Berichten: 326
Lid geworden op: 5 jun 2012, 14.35

Re: How to: monteren en onderhouden van een BSA trapas

Bericht door Eysfan »

Bedankt voor je tips en uitleg, want zelf heb ik helemaal geen ervaring met modern spul. Ik ga proberen wat je schrijft en hoop dat ik niet het paardemiddel 'slijptol' moet gebruiken :?

Groeten,
Sjoerd
Gebruikersavatar
HJvMontfort
Berichten: 810
Lid geworden op: 28 jun 2012, 07.02

Re: How to: monteren en onderhouden van een BSA trapas

Bericht door HJvMontfort »

Die haaksleutel is in de aanbieding bij de groothandel, mocht iemand er 1 willen kan ik er best een paar kopen, dacht dat ik ze voor 1 of 2 euro kan krijgen nu!
opzoek naar een Phoenix van het eerste uur
Gebruikersavatar
tdebruin
Berichten: 264
Lid geworden op: 5 jul 2012, 22.47

Re: How to: monteren en onderhouden van een BSA trapas

Bericht door tdebruin »

Hallo,
mooi dat er hier how-to's geplaatst worden. Mijn 5 centen over de trapassen kwestie:
1. Altijd die vervloekte kogelringen weggooien. Kogelringen worden in de bracketpot gemonteerd omdat dit minder kogels kost en omdat robots dan makkelijker werk hebben, niet omdat het goed is voor je fiets. Gewoon losse kogels (in de regel 1/4") in een flink dot vet monteren.
2. Vastzittende spietjes zijn een bekend probleem. Mijn bescheiden mening is dat persen een goede techniek is voor het monteren, terwijl slaan beter werkt voor het los maken. En dan heb ik het uiteraard over slaan met een vuist of een bankschroef als ondersteuning, zoals door sommigen al beschreven. Ik heb al heel veel spietjes losgemaakt in mijn leven, en écht, met een beetje kruip, een beetje geduld, een beetje techniek, gaan ze uiteindelijk altijd los. Dus mijn voornaamste advies in deze is: niet te snel opgeven!

grts Anton.
Plaats reactie