De heilige graal... Fongers kruisframe (X-frame) uit 1902

[maartenB]

Ik voeg me maar bij het koor: wat een schitterende vondst!!!!

[Jeroen Zuiderwijk]

Als ik jou was liet ik em lekker zo, het is immers bij Fongers zelf gedaan en ziet er nog perfect uit en is dus geen doe het zelf of amateuristisch werk.

Eens. Dat is al circa 80 jaar geschiedenis van de fiets, en hij ziet er zo prachtig uit. Plus nu kun je in het vervolg nog steeds op zoek naar een tweede nog geheel in originele staat (Je moet soms onhaalbare doelen stellen om jezelf bezig te houden )

[JasperA]

Omdat 'None of us is as smart as all of us' bij deze alvast wat informatie die reeds over de fiets naar boven is gekomen zodat iedereen kan meedenken/meezoeken om wat meer over de geschiedenis van de fiets te weten te komen. Ook als er nazaten ooit nog eens op een achternaam 'Googlen' is het leuk als ze op deze forum post terechtkomen.

Eerst maar eens (met dank aan Jos) een werkelijk prachtige foto van hoe de fiets er in den beginne uit kan hebben gezien...

Jos heeft eerder deze week de fiets opgezocht in de garantieboeken die nog in het Groninger Archief zijn in te zien. Hieruit blijkt dat de fiets vanuit het Fongers filiaal in Groningen op zaterdag 11 april 1903 is geleverd aan Dr. J.W. van Calcar. De straatnaam die er bij wordt genoemd is de Zwanestraat en het is aannemelijk dat de eerste eigenaar van de fiets in deze straat heeft gewoond.

Met deze gegevens is het vervolgens een kleine stap om op Google één en ander in te voeren en op te zoeken. Er komt dan van alles naar boven.

1. Een 'In memoriam' voor Dr. J.W. van Calcar in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde

2. Een babyportret op de website van de Groninger Archieven met zijn eerstgeboren zoon die op 7 juli 1903 geboren is (een paar maanden na de aanschaf van de fiets)

2. Een advertentie met daarin de tijden van zijn spreekuren aan de Schoolstraat 9 in Groningen (tegenwoordig zit op dit adres de nachtopvang voor daklozen)

3. Een foto van villa 'Calcaria' in Putten.

In 2016 schreef iemand op de website 'gelderlandinbeeld' er het volgende over: De villa Calcaria (pension Teunisbloem tijdens de tweede wereld oorlog), ..., werd gebouwd in opdracht van Dr. J.W. van Calcar, in 1909, Chirurg te Groningen, door de Groningse Architect Wittop-Koning, die gehuwd was met de zuster van de echtgenote van J.W. van Calcar. Nadat de gemeente Putten aan het eind van de 50'er jaren dreigde met onteigening voor de aanleg van een doorgaande weg heeft de familie het huis verkocht, het is vervolgens gesloopt.

4. Tekeningen van een verbouwing van een Landhuis 'Calcaria' in Putten die door ene Dr. J.W. van Calcar zou zijn gebouwd.

a07 - Tekeningen verbouw villa Calcaria 1918.PNG (14.57 KiB) 5455 keer bekeken

Dit zijn zo even wat voorbeelden van zaken die online te vinden zijn. Ik durf nog niet te zeggen dat ze ook 100% waar zijn maar het geeft wel een richting zou ik zeggen.

Ook ontving ik van Jos nog een overzicht met een verdeling van de geleverde modellen B en C (herenkruisframes) wat een goed beeld geeft van het lage aantal geleverde examplaren:

B
1902 10
1903 26
1904 14
1905 24
Totaal 74

C
1902 23
1903 16
1904 42
1905 1
Totaal 82

Als ik wat onderzoeksvragen zou moeten definiëren dan zijn dat tot nu toe:
1. Waar heeft de familie Van Calcar gewoond in de Zwanestraat?
2. Waarom geeft de website van de Groninger Archieven aan dat de familie op de 'Hoge der A' heeft gewoond terwijl de fiets op de Zwanestraat is geleverd?
3. Wat is eigenlijk het verschil tussen een Kruisframe model B en een Kruisframe model C?
4. Zijn er naast de babyfoto nog meer foto's (mogelijk met de fiets ) beschikbaar in het Groninger Archief van Dr. J.W. van Calcar?
5. Is de villa 'Calcaria' in Putten inderdaad door de eerste eigenaar van mijn fiets gebouwd?
6. Klopt het dat Dr. J.W. van Calcar 5 kinderen had, 4 zoons en 1 dochter waarvan de oudste degene op de baby foto is?
7. Is er nog enigszins directe familie te traceren die ik zou kunnen benaderen met mijn vondst?
8. Waar is de fiets ooit ingeruild geweest?
9. Wat is het jaartal waarop de fiets is teruggeweest naar de fabriek?
10. Wie zijn de eigenaren/berijders van de fiets geweest na Dr. J.W. van Calcar?

[TheodK]

dag Jasper
geweldig toch dat je via het Fongers archief de herkomst van deze fiets kan achterhalen. bij andere merken lukt dat niet. omdat de naam van de eigenaar nu bekend is moet je de geschiedenis na wat speurwerk wel boven water kunnen krijgen. Je kan vast wel een nazaat te pakken krijgen. Mijn ervaring is dat er binnen zo'n familie vaak nog wel foto's. beschikbaar zijn. wellicht wel een foto van Van Calcar met deze fiets....
via genealogie sites kan je wel wat vinden. deze bijvoorbeeld

https://www.vooroudersonline.nl/tng/get ... e=savenije

en in het telefoonboek staan maar 11 van Calcar's. . in ieder geval éen in Groningen. wellicht dat je na wat bellen de goede familie te pakken kan krijgen.
ik zie al een mooi artikel voor me voor in het Rijwiel......

groet Theo

[jrietveld]

Aardig detail is dat alleen op deze vroege kruisframefietsen (de duurste modellen in het assortiment van die tijd) een metalen balhoofdplaatje zat. Als je de modelfoto in de laatste mail van Jasper uitvergroot zie je dat plaatje op het balhoofd licht uitsteken.

groet, Jos

[maartenB]

Ik ruik een nieuwe heilige graal: het pré 1910 balhoofdplaatje!

[Maarten Waarlé]

Super dat er rond de fiets weer zoveel persoonlijke informatie zit.
Dat archief met die garantieboeken is echt geweldig.
Zouden andere fabrikanten ook dergelijke boeken er op na hebben gehouden?
Ik weet dat er van B.A.Jansen (sparkbrook) ook nog veel archief over is.

De vraag model B en C wat zijn de verschillen intigeert me.
De verkoopprijzen waren het zelfde zag ik in de 1902 prijslijst.
En bedenkend wat er aan een fiets gemonteerd kan zijn in die jaren dan kan ik daar geen duidelijke onderscheid in bedenken.
De wielmaat/framehoogte is ook bij beide modellen het zelfde .Wat er dan over blijft is een onderscheid in type trapas.
Dus een model met exentrische trapas en een model met kettingspanners achteraan.
Ik heb overigens geen enkel bewijs dat dit klopt maar het is het enige (verkoopprijs-gelijke) verschil dat ik zou kunnen bedenken.
De foto`s uit de beeldbank laten meen ik alleen kruisframes zien met exentrische trapas maar dat zegt natuurlijk niet alles.

Groeten,
Maarten

[JasperA]

@Maarten,
Interessante theorie! Het zou ook verklaren waarom de CC 60 uit 1903 die Roel ooit boven water heeft gekregen ook de normale kettingspanners had achteraan. De theorie dat de Fongers fabriek de fietsen met een excentrische trapas 'moderniseerde' door de achterpatten te vervangen klopt dan niet en het zou betekenen dat mijn kruisframe en het frame van de CC 60 gewoon nog 100% origineel zijn. Alleen de duurste modellen in die tijd hadden dan de vaste achterpatten. Klinkt plausibel.

@Theo,
Dank voor de aanvullende informatie! Ik vind echter lukraak 'rondbellen' echt een verschrikkelijk iets (niet uit luiheid maar ik mis, net als veel mensen, het lef om dat te doen) dus als iemand me hierbij zou willen helpen om zo de geschiedenis van de fiets meer bloot te leggen dan houd ik mij aanbevolen.

[JasperA]

En aanvullend, de achterpatten op het kruisframe zijn niet van het model van de jaren '30 maar hebben nog het 'inkepingkje' van de vroegere modellen. Deze achterpatten zou ik niet op de fiets verwachten als er in de 2e helft van de jaren '30 een aanpassing aan het frame gedaan zou zijn. Misschien een beetje 'wishfull thinking' van mijn kant maar het frame zou zo maar op deze manier geleverd kunnen zijn...

[JasperA]

En dan nog meer informatie die de theorie van de achterpatten zou kunnen bevestigen.

De BB 65 uit 1902/3 (het framenummer hiervan ligt dicht bij mijn fiets; 11558 vs. 11226) die ik in 2016 in Indonesië aantrof heeft ook de ruimte voor een excentrische trapas en de achterpatten zoals ze op het kruisframe zitten. Model BB was toen nog niet de duurste uitvoering maar een 1e soort B ipv. een eerste soort A. Het lijkt er dus inderdaad op dat de vaste achterpatten alleen bij de duurste uitvoeringen werden toegepast. En dat daarmee het frame van mijn fiets (zonder de voorvork) dus volledig origineel is zoals geleverd .