Fongers DZ 60 1918 - 87842

[m-gineering]

Maarten,

Het maken van butted spaken lijkt mij veel arbeidsintensiever (en dus duurder) dan gewone. Heb je een idee waarom ze het deden?

Dirk

Butted spaken zijn beter. Een dunne spaak is elastischer, is bij een bepaalde trekkracht dus verder uitgerekt dan een dikke, en kan dus verder terugveren zonder het contact met de velg te verliezen, als die buigt onder de belasting. De uiteinden moeten echter voldoende sterkte hebben om heel te blijven, en de schroefdraad en de elleboog zijn een verzwakking. Daarom is de spaak daar dikker

[Maarten Waarlé]

Ja , en in de tijd van de safety en hoge bi waren de spaken gemiddeld zo`n 2,7 mm dik en werd de schroefdraad nog niet gerold maar gesneden.
Bij breuk van een spaak bij de schroefdraad had je bovendien een probleem omdat er dan een stuk draad verstopt zat in de naafflens.
Krijg dat er nog maar eens uit.
Ik denk dat dat de reden van de fabrikanten is geweest om de spaak bij de naaf wat dikker te maken.
Dat gaat bij de meeste fietsen dan naar de 4 mm. De gehele spaak 4 mm maken geeft een lomp uiterlijk.
Vandaar het ontstaan van de singel butted spaak.

Overigens is zo`n butted spaak niet meer uit de velg te halen. De koppen worden geslagen als de spaak door de velg is gestoken.
Omslachtig en vervelend bij restauratie maar toch jaren lang zo uitgevoerd en bij nagenoeg alle merken.
Later werden er dubbel butted spaken toegepast of een spaak met een extra verdikkend tonnetje aan de kop kant zodat het gat in de velg groot genoeg werd om de gehele spaak er uit te krijgen.

Dat heeft lang geduurd voor het zover was.

Voorbeeld van niet te verwijderen singel butted spaken:

Groeten,
Maarten

[jrietveld]

Gister deze damesfiets van Maarten Waarle overgenomen. Ik zocht al een tijd een originele Fongers uit de jaren 1910-1920. Deze fiets is eind 1919 gebouwd en op 26 februari 1920 via het fabrieksfiliaal Groningen geleverd aan Pieter Postma, chocolatier aan het A-Kerkhof in Groningen. Hij moet de fiets voor zijn vrouw Antje Gjaltema (geb. 1882) hebben gekocht, met wie hij in 1907 trouwde. Kennelijk ging het goed met de zaak, want deze fiets kostte begin 1920 bijna 300 gulden (als gevolg van de materiaalschaarste door WO1). Het pand op het A-Kerkhof waar het echtpaar woonde is nog grotendeels intact. Nadat de chocoladezaak in 1994 (na 77 jaar) stopte werd het eerst snoepwinkel en nu is het een (onvermijdelijke...) kapperszaak.

Het bijzondere aan deze 105 jaar oude fiets is dat hij vrijwel geheel origineel is, inclusief vernikkelde velgen en naven en alle double butted spaken. De fiets is nooit terug geweest naar de fabriek en rijdt in de huidige staat nog steeds goed. Het wordt wel een lastig restauratieobject omdat de lak in behoorlijk slechte staat verkeert. Vooralsnog is mijn idee de fiets terughoudend te restaureren.

groet, Jos

[JasperA]

De originele staat van de fiets is uitzonderlijk! En met de duidelijk Groningse historie er bij een prachtig verzamelitem, proficiat met deze toevoeging!

Oh ja, het verhaal gaat dat de fiets een paar jaar geleden in Groningen uit een container is gevist… Ik ben benieuwd of de fiets bijvoorbeeld lang in het pand van de Chocolaterie heeft vertoeft gezien de originele staat en bijvoorbeeld bij het overgaan naar de kapperszaak afgevoerd is. Er zijn vast nog nazaten van de eerste eigenaresse te vinden.