De samenleving rond 1900 tot pakweg de tweede wereldoorlog was volgens mij ook veel kleinschaliger, in de zin van periferie.
Een dorp dat nu als 'gat' wordt beschouwd, zal in 1900 best een behoorlijke regionale functie hebben vervuld.
Zelf woon ik in een gat van amper 100 zielen, en drie straten groot.
Laten er rond 1900 pakweg het dubbele hebben gewoond, maar wat een bedrijvigheid was er toen.
Een grote smederij, vijf kroegen (op elke straathoek één, de oude lieden grapten wel dat je al drinkend van de ene naar de andere kroeg kon rollen), twee grotere steenfabrieken, een bakker, twee kruideniers waaronder een 'Spar', een kleermaker, een aannemer, een Autobusondernemer (sinds 1912), een grote jaarlijkse kermis met boeldag waar de ganse omgeving op afkwam (wellicht mede door de vijf kroegen, en het gegeven dat de dominee in 'Lutje Sodom' niet zoveel invloed had)
Grappig trouwens de bijnaam 'Lutje Sodom' ; Winschoten wordt in de volksmond nog steeds aangeduid als 'Sodom'.
Ik woon naast de oude smederij, die tot een jaar of 12 geleden nog goeddeels in oude luister was.
Helaas is er zodanig verbouwd dat alleen de baksteen muren nog origineel zijn.
De smidshamer (een zgn. veerhamer) was het laatste dat er nog stond, en die is twee maand geleden ook verkocht.
De smederij had met name een agrarische functie, en er werden gereedschappen gemaakt en reparaties gedaan terwille van de steenfabrieken.
Maar je kon er ook je fiets kopen, en laten herstellen.
Welk merk of welke merken men kon leveren weet ik niet.
Helaas ook is het archief van de smid verloren gegaan, waaraan ik tot mijn spijt mede schuldig ben
Mijn huis, dat als opslag voor de smederij diende zou leeg opgeleverd worden, maar de zolders bogen door met mappen, rekeningboeken en allerhande paperassen.
En dat moest snel leeg; geen moment aan gedacht om de Groninger Archieven te bellen
Nu ja, het is ook alweer 27 jaar geleden.
Mijn inmiddels overleden buren aan de andere zijde vertelden mij eens, dat er in mijn huis ook een soort fietsenmaker woonde.
'Meer een bandenplakker' voegde Buurvrouw er aan toe.
Misschien had hij aan die enorme spijker die uit de zolderbalk van het schuurtje steekt ook wel fietswielen hangen, net als ik.
Zo was er, naast de reguliere middenstand, vast nog veel meer bedrijvigheid op kleine schaal.
Men moest zijn broek kunnen ophouden...
Het zou mij niet verbazen, dat er in de smederij ook Veeno rijwielen konden worden geleverd.
De fabriek stond hemelsbreed amper 10 km verderop.
Interessante materie zeker, Hans.
Groet, Erwin