Vereniging De Oude Fiets

Hallo,
In het kader van het vervangen van de aandrijving van een Nelson uit de jaren 30 ben ik aan het peizen over de juiste verzet. De fiets heeft nu een (zeldzame doch helaas hopeloos versleten) 5/8" ketting en dito kettingwielen. Voorblad is 38 tands, kettingwiel achter 17 tands. Dat is een verzet van 2,235.
Ik heb nu een mooi passend 44 tands voortandwiel gevonden, en kan bijv. een achtertandwiel monteren met 20 tands. Dan ben ik kwa verzet aardig in de buurt van het origineel, dacht ik.

Maar om deze overpeinzing wat ingewikkelder te maken zit ik nu met de cranklengte. De originele cranks waren 175mm. (Ik dacht overigens dat er destijds bij damesfietsen meestal juist 165 of 167,5mm cranks werden gemonteerd, maar ik denk nu dat ik de korte cranks voornamelijk bij 26" damesfiets tegengekomen ben.) Nu wil het toeval dat de persoon die deze fiets nog steeds als dagelijks vervoermiddel gebruikt, ook geen hele lange benen heeft. Het leek me een uitgelezen moment om 'gewone' 170mm te monteren.

De vraag is dan: als ik nu kortere cranks monteer, doe ik er goed aan om een wat groter kettingwiel achter te monteren, zodat het licht verzet de gevoelsmatig krachtverlies door de kortere crank compenseert? Of heeft cranklengte en verzet dusdanig weinig met elkaar te maken dat ik beter de originele verzet zo goed mogelijk moet matchen?

Echt weten doe ik het niet maar op de zwaardere transportfietsen zijn cranks met een lengte van hart op hart 180mm en een verhouding 44-20 gebruikelijk.
Het is natuurlijk niet helemaal voor niets dat een dergelijke lengte wordt gebruikt bij zo’n zware fiets.
Hoewel ik mij zo maar moeilijk voor kan stellen dat een paar millimeter cranklengte veel uitmaakt zou het zo maar wél voelbaar kunnen zijn.

Ik heb er geen wetenschappelijk antwoord op maar ik weet wel dat mensen met knieklachten wordt geadviseerd om kortere cranks te nemen. En de tandwielen mogen dan standaard blijven.
Nu heb ik weleens een fiets aangepast van 175 naar 165mm en daar merkte ik maar weinig van.
Wat wel wetenschap is betreft het toerental tijdens het fietsen. Veel mensen hebben de neiging om langzaam rond te gaan (als je versnellingen hebt) maar dat kost je dus meer energie dan een wat hoger draai tempo.

Het verzet, afgelegde afstand, bij een bepaalde verhouding tussen voor en achtertandwiel vertandingen, wijzigt niet bij kortere en/of langere cranks. Wel is het zo dat je bij kortere cranks een soepelere trapfrequentie hebt, zoals dat bij langere cranks juist meer kracht nodig hebt.
In de wielrennerij wordt op de baan doorgaans met 165 mm. gereden, en op de weg met 170 voor de gemiddeld lange renner. Grotere renners willen nog wel een 172,5 of 175 mm. cranks gebruiken.
Die 165 baancranks is natuurlijk ook wel omdat de schuine kanten niet geraakt willen worden door de pedalen. Er is momenteel een tendens naar kortere cranks bij de profrenners. Pogacar loopt daarin voorop, en iedereen aapt dat dan na.

Vooruit, als Pogacar het zo doet ... Ik heb nu 44/20 gedaan, en kortere cranks. We gaan wel zien wat de bestuurder van de fiets ervan gaat vinden. Het zal sowieso heel veel fijner gaan fietsen, al was het maar vanwege de aangespannen spaken, de gereviseerde lagers, de opgepompte banden, enz.
Dank voor jullie inzichten.

Hoi Ton,

Op de downloadpagina https://www.velofilie.nl/01 staat een rekenprogramma voor verzetten.
Enkele tientallen versnellingsnaven en trapasversnellingen zijn hier ook doorgerekend.
Zo kun je zien dat een SA-2bak vroeger anders schakelde dan de huidige versie.
Uiteraard iets om rekening mee te houden als je de tandwielen kiest.

Groet, Wiel

marco verbaant schreef: ↑11 aug 2025, 11.41 Het verzet, afgelegde afstand, bij een bepaalde verhouding tussen voor en achtertandwiel vertandingen, wijzigt niet bij kortere en/of langere cranks. Wel is het zo dat je bij kortere cranks een soepelere trapfrequentie hebt, zoals dat bij langere cranks juist meer kracht nodig hebt.

Het is natuurlijk een simplificatie maar vanuit de mechanica geredeneerd: als je een bepaald vermogen kunt leveren en een bepaalde kracht, heb je met een kortere hefboom meer toeren nodig. Maar een mens is natuurlijk geen stoommachine en in het hele verhaal van spierstrekking nada nada is er natuurlijk ergens een optimum wat goed voelt zodat alles op zijn plaats valt. Maar in eerste aanzet zou je bij de overgang van 175mm naar 170 ( 3%) een 3 procent lichter verzet kunnen monteren . Maar dat is voor een tand ofzo, dus lekker belangrijk

Ik heb twee keer een 180mm crankstel geprobeerd, in plaats van de 170mm waarmee ik normaal rijd. En dat beviel me maar matig.

Het zadel ging als gevolg een centimeter naar beneden en mijn knieën kwamen in de bovenste stand een centimeter hoger uit. Ergens raakte ik dus twee centimeter kwijt in de cockpit, en dat vond ik, op de betreffende fietsen, niet zo'n succes. Het resultaat voelde wat krap, en harder ging ik er ook niet mee.

Ik heb ze wel bewaard voor het geval ik nog eens een Koga-Miyata-frame wil opbouwen dat voor Shimano Dyna Drive-pedalen gemaakt is. Die waren relatief lang en laag, dus wellicht dat extra lange cranks daar wel goed passen.

non-fixie schreef: ↑12 aug 2025, 23.29.... Ik heb ze wel bewaard voor het geval ik nog eens een Koga-Miyata-frame wil opbouwen dat voor Shimano Dyna Drive-pedalen gemaakt is. Die waren relatief lang en laag, dus wellicht dat extra lange cranks daar wel goed passen.

Dat moeten dan wel de Shimano DD cranks zijn met de "grote pedaalgaten"..... Ik weet nog wel ten tijde van de implementatie ervan dat de Ysboerke - Koga Miyata renners er meteen al massaal van af zagen en gewone cranks en pedalen lieten monteren. Oké, beroepsrenners zijn nogal conventioneel. En iets nieuws wordt/werd altijd al met argusogen aanschouwd, maar toch....

marco verbaant schreef: ↑13 aug 2025, 11.14 weet nog wel ten tijde van de implementatie ervan dat de Ysboerke - Koga Miyata renners er meteen al massaal van af zagen en gewone cranks en pedalen lieten monteren. Oké, beroepsrenners zijn nogal conventioneel.

Ze trappen ook wel iets meer en harder dan gemiddeld. En het asfalt zien ze al vaak genoeg in close-up