Vereniging De Oude Fiets

Momenteel ben ik aan de slag met een vroege Premier.
Nog uit de periode voor dat Cooper als derde deelnemer bij de Premier bicycle works kwam.
Het is een hoge bi met rem op het achterwiel, iets wat je na zeg maar 1880 niet meer ziet voorkomen.
De fiets heeft double hollow forks aangeduid als DHF en de wielen en pedalen lopen op kogels. Dat was in 1879 vrij uitzonderlijk. De meeste fietsen hadden nog glijlagers zeker in het achterwiel en de pedalen.
Juist deze bijzondere omstandigheid maakt het leuk om er eens iets van te laten zien. De eerste vorm van kogelgelagerde wielen en pedalen.
De constructie van de achternaaf is een bijzondere.
De vaste conus is in dit geval ook echt vast aan de as geconstrueerd met daar buiten een schroefdraad met grote diameter die je in de achtervorkpoot draait.
Aan de andere kant zit de afstelbare conus en buitenop nog een moer ter borging aan de andere vorkpoot.
De foto is wat bewogen maar laat denk ik toch de bedoeling zien.
Hieronder nog een foto van de as gemonteerd zonder de naaf
Aan de fiets is links en rechts wel gewerkt in de afgelopen jaren maar aan de lagers heeft men niets gedaan.
Het was een en al smurrie met daarin diverse maten kogels ,halve kogels en kogels met een oppervlak zoals de maan.
Ik geloof niet dat ik het ooit zo slecht heb aangetroffen.
En dat in alle draaiende delen!

De hoofdlagers, die van het voorwiel zijn van Hillman`s patent.
Ze zijn zo als de latere dubbel uitgevoerd met een kooitje voor het uit elkaar houden van de kogels.
Heel slecht voor je loopwerk omdat het kooitje vast gaat zitten op het loopvlak van je as . De kogels draaien dan stationair op de as conus en de omgeving wordt lelijk.
Een kant had geen kooitje meer maar wel een glad oppervlak en de andere kant had een vastgekoekt kooitje en een slecht oppervlak.
De latere modellen hebben een messing of bronzen kooitje met iets meer ruimte. Dat zal beter werken.
Dit vroege model heeft nog de grotere breedte maat en 1/4 kogels.
Ter vergelijk m`n Hillman uit 1882 met al de gemoderniseerde lagers (3/16) kogels),dubbele rij met bronzen kooitje.
Deze fiets heeft diverse bijzonderheden waaronder ook zeker gelagerde pedalen.
Het zijn gewoon twee halve schalen met maar liefst vier lagerbanen per pedaal.
Ook weer in smurrie maar nog wel bruikbaar als je het niet te nauw neemt. aan de buitenkant zit een ingeschoven schijf die de stofafdichting op zich neemt en ook de patent beschrijving heeft ingeperst staan.
Uiteindelijk horen er vier pedaalrubbers op zoals je wel ziet bij tricycles met ''krukas'' aandrijving.

Ander mooi ding is de gepatenteerde spiebevestiging van de cranks.
Aan de achterkant zit een stuk schroefdraad met moer die de spie geklemd houdt.
Daar heb ik nu geen uit elkaar foto van .komt later nog wel eens.
Er mag behoorlijk wat gedaan worden aan de fiets maar uit elkaar halen is wel een van de leukere dingen. Ter bevrediging van de nieuwsgierigheid en de verbazing over de diverse openbaringen...

wordt vervolgd.

Groeten,
Maarten

fraaie dingen laat je ons weer zien.....

Weer een interessant stukje fietsarcheologie.

Interessant om al die (met huidige ogen) exotische lagerconstructies te zien. Het achterwiel kan dus niet uit de vork zonder dat je ook de lagers uit elkaar haalt? En dat van die stationair lopende kogels is ook niet echt slim, ook wat slijtage van het loopvlak betreft. En de dubbele rijen kogellagers - ik had het weleens in een oude folder gelezen maar nog niet gezien. Het is draagkrachtiger, ok, maar de zaak wordt zo toch statisch onbepaald. Je kunt de lagerspeling niet meer fatsoenlijk afstellen en hebt dus ook geen controle meer op welke last/speling op welk lager inwerkt.

Het stenen tijdperk van de kogellagerconstructies...

Groeten,
fietser

Heel bijzonder !

Ja, echt het begin van de veelvuldige toepassing van kogels.
Ik geloof wel dat er van 10 jaar daarvoor een vélocipède bekend is die ook met kogels ,kegels of rollen is uitgevoerd.
De dubbele rij kogels zie je begin 80er jaren eigenlijk bij alle grote merken terug. De Coventry machinist special club heeft het en Singer ,Machtchless en Bayliss Thomas hadden dubbele rijen.
Hillman past het ook een jaar of 10 toe, deze dubbele rij met onderaan een bout om de lagerschalen aan te drukken.
Later (laat 80er jaren) zie je wel dat de fabrikanten er van af stappen
en dan krijgen ook de duurdere fietsen enkele rijen kogels en ook zonder onderbreking van de lagerschalen.
Bij die vroege fietsen waren de cranks slecht tot niet afneembaar dus moest men de lagerschaal delen om er bij te kunnen komen. CMC had op haar Special club al spieloze cranks met conische passing. Daar werd dan ook al van af het begin een
komplete lagerschaal uit een stuk gebruikt.
Singer begon vroeg met de crankspie en had ook een niet gedeelde lagerschaal .
De dubbele rijen bij de voorwielen gaf mogelijk ook een voordeel ten opzichte van de torsiegevoeligheid van hoge bi voorvorken. De twist in de vorkbuis bij het aanzetten /trappen neemt af als er twee contactpunten naast elkaar liggen.
Zo als een lang glijlager ook beter opsluit dan een kort.
Punt met dubbele rijen is dat door natuurlijke doorbuiging van de as de lagers inderdaad nooit gelijkmatig worden belast en het risico van zwaar lopen op de loer ligt. De later veel toegepaste Aeolus enkelbanige kogellagers voor de voorwielen zijn super goed en ook meestal na 130 jaar nog fijn van loopwerk. Ook erg netjes af te stellen met de tandjes rondom en het harkje met fixatiebout.
Die wielen lopen ook soepel en daar geven de twee enkelvoudige
lagerbanen elkaar ook meer de ruimte bij kleine onbalans of krommigheid.

Groeten,
Maarten

Heel apart om te zien dat die pedalen ook dubbele banen hebben.
Zoals je weet ben ik ook met een Hilman bezig, van ca 1886, en die heeft dezelfde (verbeterde) deelbare lagers. Die zien er echt nog perfect uit van binnen, dus het kán wel!
Succes, mooi project!

Bedankt Maarten, dat gaat weer en mooie fiets worden.

Ik vond het ook verassend om de dubbel rijen te zien in de pedaal.

En ik ben het met je eens dat de Hillman`s patent lagers best goed zijn. Ze waren als bedrijf ook groot genoeg om bij aanhoudende moeilijkheden de boel om te gooien maar blijkbaar was dat niet nodig.

Dit is het patent uit 1878, komt van jou of van Kris.

In het zelfde patent staat de dubbele vork beschreven en nog iets over de besturing van tricycles.
Alles in een patent ,alsof dat goedkoper was of zo? drie voor de prijs van een.

Wat ik vreemd vind is dat op de lagers van onze fietsen weer een ander patent uit 1879 staat No 3027.
Dat terwijl de tekst uit 1878 toch niets te wensen over laat en de lagers qua principe niet veranderd zijn.

Groeten,
Maarten

zoals je weet zit ik al een tijd achter al die patenten aan, het laatste bericht is dat in elk geval de abstracts worden ingescand voor de V-CC bibliotheek. Dat kun je bij elk nummer in elk geval globaal zien waar het van is. Maar kan nog wel een paar maanden duren.
Misschien is geduld hebben ook wel goed bij fietsen van 135 jaar oud.