Vereniging De Oude Fiets

Hoewel het alweer zo'n drie jaar geleden is lijkt het mij leuk om hieronder een reisverslag te maken van mijn ervaringen in Indonesië. In mei 2016 ben ik hier in totaal drie weken geweest. De eerste paar dagen samen met clubleden Jos Rietveld, Jen Fongers en zijn zoon Wouter. De weken daarna heb ik alleen verder gereisd.

Mijn 'itinerary' zag er als volgt uit:
1. Bandung 5 - 9 mei / Evenement Bandung Laoetan Onthel (‘Bandung zee van oude fietsen’).
2. Jogyakarta 9 - 11 mei / Op bezoek bij Towil fiets
3. Borobodur - Magelan 11 - 12 mei / Op bezoek bij Mr. Prambn en op een Fongers fiets naar de Borobodur
4. Juwangi - Solo 12 mei - 13 mei / Op bezoek bij Mumun
5. Surabaya 13 mei - 15 mei / Op bezoek bij Mr. Bambang
6. Ubud & Gili Air 15 mei - 25 mei / Vakantie en weer naar huus

Ik kijk met veel dankbaarheid en plezier terug op deze bijzondere ervaring en ik merk dat bij het terugzoeken van wat informatie en foto's er alweer veel mooie herinneringen naar boven komen. Hopelijk lukt het om daar wat van over te kunnen overbrengen op dit forum...

Hieronder wat foto's om alvast een eerste indruk te geven:
De fietstocht met zo'n 6000 deelnemers door Bandung. Sommige deelnemers hadden dagenlang gefietst om bij dit evenement aanwezig te kunnen zijn. Het plezier dat er aan alle kanten vanaf spatte was geweldig!
Indonesische gastvrijheid...
Een aantal Fongers BB's
Het ontvangstcomité in Surabaya. Op de banner staan mijn doopnamen die leden van de lokale oude fietsvereniging uit een kopie van mijn paspoort hadden gehaald. Verder staat er dat ik een Fongers verzamelaar ben uit Nederland. Mijn Groningse voorvaders zullen trots op me geweest zijn...
Prachtig land!

Ik blijf het wel heel bijzonder vinden, dat het oude fietsgebeuren in Indonesië zo leeft, terwijl er op de achtergrond ook wel een duister kantje aan zit ten aanzien van ons koloniale tijdperk...
Aan de andere kant; het Rijwiel is wél een van de betere nalatenschappen!
Mooi en hartverwarmend lijkt me ook, de gastvrijheid waarmee je wordt onthaald.
Daar kunnen wij hier nog iets van leren

Groet, Erwin

leuk, weer zo'n memoire van Jasper.
De banner met je voornamen (Well Come) is ook echt geweldig!!!

Hoeveel Fongers fietsen heb je nu eigenlijk?

Haha, ja memoires inderdaad. Of in dit geval achterstallige forumberichten die ik al veel eerder had willen plaatsen.

Ik zal ergens later dit jaar nog eens een overzicht geven van wat ik momenteel in de verzameling heb. Ook zal ik dan wat uit de doeken doen over mijn nieuwe verzameldoel. De teller staat nu in ieder geval op 9 Fongers fietsen.

Voor deze fietsen zoek ik overigens nog een fijne/veilige plek om ze permanent op te slaan dus als iemand iets weet in Utrecht of omgeving dan houd ik me aanbevolen.

Ik zou het ook leuk vinden om iets te realiseren met meerdere oude fietsliefhebbers in de vorm van de opslag/tentoonstelling/klus mogelijkheid in de buurt van Utrecht. From unity comes strength zullen we maar zeggen dus meld je gerust als je hierin interesse hebt en mee wilt doen/denken.

Ik ben overigens al gestart met mijn reisverslag maar twee A4’tjes verder ben ik nog maar bij dag 2. Ik ga dus nog even nadenken over de vorm. Schrijven is schrappen toch?

Hieronder nog drie prachtige plaatjes (met credits voor Wouter) van deelnemers aan de fietstocht door Bandung.

leuk man, die foto's, ze staan er ook allemaal zo stoer bij!

Alweer 9 fietsen! Jij zet meteen weer een sprint in?

Iets van sleutelruimte in de buurt van Utrecht is een goed plan, ik zie ook iets als een meeting point voor de club wel zitten. Een soort van clubhuis. Jammer dat ik zelf niet in de buurt woon.

Ideaal zou bijvoorbeeld een oude fietsenzaak zijn met plek voor het stallen van fietsen, een werkplaats en een goed alarmsysteem.

Misschien wil ik onbewust toch gewoon fietsenmaker worden...

Overigens heb ik 6 fietsen altijd al gehouden. Er zijn dus dit jaar drie toppertjes bij gekomen...

Het is eind 2015 wanneer ik van Jos begrijp dat er in mei 2016 een groot ‘oude fiets’ evenement gehouden zal worden in Indonesië onder de naam; Bandung Lautan Onthel (‘Bandung zee van oude fietsen’). Onderstaand de aankonding waar ook onze namen op te vinden zijn.
Omdat het al in mijn planning stond er eens in mijn eentje op uit te trekken besloot ik om mee te gaan en er na het evenement nog een paar weken vakantie aan vast te plakken. Het feit dat ik de eerste 4 dagen nog in gezelschap zou zijn gaf voor mij het benodigde zetje om de reis daarna in m’n eentje voort te zetten.
Qua voorbereidingen koos ik er bewust voor om me zo weinig mogelijk in te lezen in Indonesië. Ik heb er namelijk een handje van om alles van te voren tot op de dag te plannen en ik had zin om dat deze keer nu eens lekker niet te doen (met uitzondering van de benodigde vaccinaties uiteraard). Achteraf bekeken was het heerlijk om zonder een ‘rugzak’ vol verwachtingen van de ene verwondering in de andere te kunnen vallen.

Op woensdag 4 mei 2016 vertrokken we. Ik weet nog dat het een apart gevoel was om voor het eerst in mijn leven alleen de deur achter me dicht te trekken om op vakantie te gaan. Met de tram ben ik vanuit Ijsselstein naar Utrecht Centraal gegaan en van daaruit rechtstreeks met de trein naar Schiphol waar ik de anderen trof. Achteraf heb ik nog vaak gegrapt dat het stukje van de tram naar de trein in Utrecht het langste stuk is dat ik lopend met mijn backpack heb afgelegd... Iets wat meer mensen overkomt als ze gaan ‘backpacken’ in Azië aangezien je al snel overal heengereden wordt.

De vlucht duurde 2 maal 7 uur met een tussenstop in Doha. Na de tussenstop in Doha zat ik naast een Indonesisch meisje van wie ik, ondanks dat ze zeer gebrekkig Engels sprak, begreep dat ze door een Arabisch gezin in Qatar werd ingehuurd om te helpen in het huishouden en dat ze nu onderweg was naar haar familie in Lombok. Voor haar betrof dit een vliegreis met een overstap in Jakarta van meer dan 10 uur. Één van de Indonesische export producten was blijkbaar het leveren van hulp in de huishouding op plekken in de wereld die 10 uur(!) vliegen waren.

Donderdagavond 5 mei kwamen we aan in een (warm) Jakarta waar we werden opgevangen door Sam en een chauffeur. Sam bleek lid te zijn van de Bikers Brotherhood in Indonesië, had een tijdje in Amerika gewoond en was als ik het me nog goed herinner ooit lijfwacht voor de koninklijke familie in Indonesië waarvoor hij de wereld overvloog. Ondanks een zeer veelzijdig leven was er volgens hem niets fijner dan fietsend op een oude fiets te genieten van de wereld. In de daaropvolgende dagen heb ik nog veel boeiende verhalen aan hem weten te onttrekken en maakten we de afspraak nog eens een feestje te pakken in Amsterdam als hij weer eens in Nederland was.

Vanuit Jakarta zijn we met de auto naar Bandung gereden. Een rit die normaal zo’n 2-3 uur zou moeten duren maar omdat er een vrije dag was geweest in Indonesië hebben we maar liefst 5 uur file gereden. Wel was het een mooie gelegenheid om alle kleurige verlichting te bekijken die Indonesische chauffeurs op hun auto’s monteren en kennis te maken met het vele getoeter. Onderstaand is in rood de reis van Jakarta naar Bandung weergegeven en de groene lijnen betreffen de rest van de reis.
In Bandung zijn we eerst wat gaan eten bij Toko You dat gerund werd door Mr. Sony. ‘Mr.’ word je in de regel genoemd als je in Indonesië personeel in dienst hebt. De Indonesiërs zijn ook erg vrijgevig in titels voor westerlingen (Bule’s). Ook ik werd tijdens mijn reis continu aangesproken met Mr., Boss, Sir etc. Voor de ene Indonesiër een vorm van beleefdheid en voor de ander de hoop op een hogere tip bij het afrekenen begreep ik later. Mr. Sony vertelde ons die avond het geheim achter zijn goed smakende kip. Het vlees kwam namelijk niet zomaar van kippen maar van ‘happy chickens’. Voor deze kippen zorgde Mr. Sony ervoor dat ze geen spanning of stress voelden voordat ze werden geslacht. Hierdoor werd het vlees malser volgens hem.
Bij Toko You ontmoetten we ook onze gastheer Firman, één van de organisatoren van het evenement. Als welkomstcadeau ontvingen we van hem een handgeschilderd Fongers T-shirt. Het schilderen van één zo’n shirt had meerdere dagen in beslag genomen. Een waardevol bezit dus! Sowieso zijn ze in Indonesië kei in het maken van kwalitatief goede kleding. Tijdens het evenement werd er dan ook veel merchandise verkocht. Heel onwerkelijk om kraampjes te zien die volhangen met Fongers T-shirts. Stel je dat maar eens voor hier in Nederland. Zelfs bij een evenement met Max Verstappen op Zandvoort wordt er qua merchandise nog niet zo groots uitgepakt.
De volgende dag begon het evenement en in de middag was de eerste ceremonie gepland. We werden door Firman netjes opgehaald bij het hotel en naar het evenement gereden. Aangekomen bij het evenement werden we begroet door een aantal Indonesiërs die we in Nederland al eens hadden ontmoet. Jen was al eens eerder in Indonesië geweest en ook Jos kende natuurlijk al de nodige mensen daar. Als eerste werden we begeleid naar de marktlocatie waar allerhande oude fiets spullen werden verhandeld. De markt bood allerlei fiets gerelateerde zaken (pedalen, bellen, zadels) en veel hebbedingetjes (tasjes, broekriemen, sleutelhangers, reclameborden), met o.a. het Fongers-logo er op. Er waren ook wel wat originele (Fongers) onderdelen, zoals dynamo's, achterlichten, sturen, etc., maar dan wel tegen tóp prijzen.
Het feestterrein betrof de oude verlaten spoorwegremise. Vanwege het regenseizoen waren veel delen erg drassig. Er waren de vrijdag en zaterdag zo’n 3000 bezoekers (en zeker een 1000-tal oude fietsen). Aan de fietstocht op zondagmorgen deden 6.500 mensen mee. Er was een groot podium met scheef daar tegenover een VIP tent met stoelen, veel eet- en drinkkraampjes en onder een groot afdak een “lounge” die gesponsord was door een sigaretten merk (met ‘kretek’ sigaretten) en dus een grote markt met zo’n 50 op de grond zittende handelaren.
Het evenement had twee inhoudelijke thema’s: militaire fietsen en Fongers. Fongers exporteerde destijds zo’n 10% van zijn productie naar Nederlands-Indië.

Hoogtepunt van dit weekend was de grote fietstocht door het centrum van Bandung op zondagochtend met zo’n 6.500 deelnemers. De gouverneur van West-Java (voor de gelegenheid gekleed in een jurk uit de koloniale tijd) reed ook mee. Wij mochten als ‘special guests’ vooraan starten en onze fietsen waren al netjes neergezet.
De tocht leidde ons 15 kilometer lang dwars door het Centrum van Bandung, terwijl het normale (zondagochtend) verkeer ook “normaal” zijn gang ging.
Ik heb een filmpje van de tocht op Youtube geplaatst wat hopelijk een goede/betere impressie geeft dan alleen de foto's:
https://www.youtube.com/watch?v=YjKJaKvEh10&t=6s

Die middag heb ik mijn reisgezelschap alvast gedag gezegd en de volgende ochtend vroeg ben ik op de trein gestapt van Bandung naar Yogyakarta waar ik Towil (van ‘Towil Fiets’) zou ontmoetten. Vanuit de Kosti organisatie (de overkoepelende ‘oude fiets’ organisatie in Indonesië) hadden ze voor mij een simkaartje geregeld met beschikbare data en een treinkaartje in de eerste klas (met airco). In de trein kon ik dus mooi even een Facebook bericht plaatsen van mijn belevenissen de afgelopen dagen.

En mijn reis was eigenlijk pas net begonnen...
 

Laten we ook dit draadje maar weer even een vervolg geven.

Ik merk dat het als vader van een inmiddels bijna twee-jarig zoontje een stuk lastiger is om (na het aflopen van de prioriteiten lijst) tijd en energie te vinden om met de hobby bezig te zijn. Gelukkig slaapt mijn zoontje nog in de middag dus kan ik mooi met dit mooie weer met de hobby bezig zijn...

Bij deze het vervolg van mijn Indonesië avontuur:

De trein vertrok maandagochtend om 07.20 uur uit Bandung en kwam om 15.15 uur aan in Yogyakarta. De route was prachtig en onderweg zie je eindeloze rijstvelden, kleine dorpjes, bergen en ravijnen. Gelukkig had ik een warme trui bij me want in de airco gekoelde trein was het ijskoud...

Ondertussen had ik van de secretaresse van de Kosti organisatie al een foto doorgestuurd gekregen van Towil die me op zou halen van het station. Na aankomst in Yogyakarta, waar iedereen het station uitstroomde, zag ik hem al vrij snel staan. Met zijn lange haar, klein postuur (zelfs voor Indonesische begrippen) en grote glimlach viel hij in ieder geval snel op. Hij verontschuldigde zich voor het feit dat hij geen auto tot zijn beschikking had en we zijn vervolgens met zijn scooter naar zijn huis gereden met een tussenstop bij een lokaal eettentje.
Ik weet nog dat ik me toen realiseerde dat de activiteiten op het evenement en het ontmoeten en handjes schudden van zoveel mensen me toch wel aardig hadden uitgeput. Het hielp ook niet mee dat het overgrote deel van de Indonesiërs zeer gebrekkig Engels spreekt en dat dat voor mij als introvert, analytisch en beschouwend persoonsmens zeer vermoeiend is. ’s Avonds nam Towil me nog op sleeptouw door Yogyakarta en hoewel mij vooral de vele kleine eettentjes opvielen waar voornamelijk jonge Indonesische studenten veel plezier leken te hebben had ik vooral behoefte om even rust te hebben om alle indrukken te kunnen verwerken.

Towil gaf aan dat hij de volgende dag toeristen op bezoek kreeg en ik begreep van hem dat hij toeristen rondleidde in zijn dorp en zo zijn brood verdiende. Hij was aangesloten bij een paar reisorganisaties die dit als een excursie aanboden en het bijzondere aan de rondleiding was dat ze dat konden doen op een oude fiets. Dat het ook echt ‘oude fietsen’ waren werd overigens aan het geklaag van de toeristen te horen niet erg gewaardeerd.
Er kwamen twee stellen waarvan één stel Nederlands was en het andere Duits als ik het mij goed herinner. Daar waar het Duitse stel zeer geïnteresseerd was in het reilen en zeilen in het dorp was het Nederlandse stel voornamelijk bezig met het maken van mooie foto’s. Van zichzelf wel te verstaan.

Die middag zijn we weer richting Yogyakarta gereden waar we de Prambanan hebben bezocht. Omdat ik me van te voren (ondanks dat ik wel een lonely planet had meegenomen) totaal niet had ingelezen in Indonesië (wat kan een mens soms heerlijk onwetend zijn) was de eerste kennismaking met dit grootste Indonesische Hindoe-Javaanse tempel complex indrukwekkend.
’s Avonds hebben we in Yogyakarta gegeten en was er een vergadering van de oude fiets community waar Towil de voorzitter van was. Indonesië kent enorm veel van dit soort kleine communities die met oude fietsen bezig zijn. De vergadering begon vrij formeel en ik werd welkom geheten als gast. Gelukkig waren er twee Indonesiërs bij die goed Engels spraken en Towil regelde dat ze me omstebeurten een vraag konden stellen. Ook brachten ze nog een oude Fongers fiets uit de jaren '50 naar binnen waarover ze veel vragen hebben gesteld.
De volgende dag zouden we naar de zonsopgang kijken bij de Borobudur. Maar als we die wilden zien moesten we om 3 uur op. Omdat het bloedheet was kon ik echter de slaap maar niet vatten en ook Towil had de volgende dag blijkbaar gedacht; laat die jongen maar even slapen. We waren dus helaas te laat voor de zonsopgang.
Daarna zijn we naar Mr. Prabm gereden. Mr. Prabm verhuurd in de buurt van de Borobudur fietsen aan toeristen (voornamelijk Chinezen) en heeft voordat hij hiermee startte de wereld rond gereisd en zijn geld verdiend met de handel in papier waar men papiergeld van drukt. Dit zorgde er gelukkig voor dat hij uitstekend Engels sprak. Hij wist mij te vertellen dat hij het liefst fietsen uit de jaren ’50 als huurfiets gebruikte omdat deze de minste slijtage vertoonden en het snelst te repareren waren. Ook had hij honderden Japanse fietsen gekocht die in de buurt van de kernramp in Fukushima beschikbaar waren gekomen en die hij had opgekocht omdat ze tot op de boutjes en de moertjes van aluminium waren gemaakt en dus nog jaren mee zouden moeten kunnen gaan.
Mr. Prabm had de nodige mensen in dienst en hij gaf aan dat in de omgeving van de Borobudur de regels voor het in dienst hebben van mensen nog wat soepeler waren. Hij hoefde dus geen betalingen aan mensen te doen als hij ze niet nodig had. Echter was zijn filosofie achter het in dienst hebben van mensen wel dat hij ze hielp met een stukje opleiding waarmee ze in het vinden van werk hun voordeel konden doen.

Na een rondgang binnen zijn fietsverhuurbedrijf waar ik mijn 2e Fongers BB aantrof stuurde hij mij met één van zijn werknemers op pad. Eerst om een zogenaamde Batik te maken (met uiteraard een Fongers fiets) bij iemand die dit ook voor toeristen deed en daarna brachten ze mij naar een voor Indonesische begrippen zeer luxe Homestay waar ik kon blijven overnachten.

De volgende ochtend werd ik opgehaald en gingen we eerst naar een soort mini bungalow park met 8 bungalows waar ik een heerlijk ontbijt geserveerd kreeg op een onwerkelijk mooie locatie. Na van het uitzicht en een goed ontbijt te hebben genoten ontmoette ik de eigenaar van het complex. Het bleek een Indonesiër te zijn die een aantal jaren in België in een café had gewerkt, 15.000 euro had gespaard en van dat geld het complex had laten bouwen. In zijn vrije tijd was hij een zanger in een rockband en zijn kleding en voorkomen had hij daarop aangepast. Met het aantrekken van toeristen voor zijn bungalows hoopte hij binnen 5-10 jaar met pensioen te kunnen op zijn 40ste. In Indonesië was het blijkbaar nog mogelijk om met dergelijke relatief lage bedragen investeringen te kunnen doen die er binnen een korte tijd voor zorgden dat je met pensioen komt. Dit komt omdat de markt goed wordt afgeschermd voor buitenlandse investeerders die er bijvoorbeeld geen land kunnen kopen. Wel jammer want zo’n investering is natuurlijk zeer interessant...
Na dit bezoek gingen we terug naar Mr. Prabm waar ik een Indonesiër (Dieng Noer) ontmoette die ook bij mijn in Nederland was geweest. Met hem zijn we eerst de Borobudur gaan bezoeken (ik ben op een Fongers damesfiets(!) naar de Borobudur gefietst... ) en daarna zijn we naar Magelan gegaan waar nog veel gebouwen uit de koloniale tijd te zien waren. ’s Avonds zijn we wat gaan eten in een pas geopend restaurant van vrienden van Mr. Prabm.
De volgende dag werd ik opgehaald door Mumun Kelena die ik ook al in Nederland had ontmoet en met hem ben ik verder inwaarts getrokken (ik heb volgens mij nog wel ergens een filmpje dat een indruk geeft van hoe de binnenlandse wegen zijn op Java... ) naar Juwangi waar hij een eigen winkel heeft in het midden van een klein dorp. Het dorp stond bekend om het hout wat hier vandaan kwam en Mumun had hiervan ook verschillende meubels in huis. Ook zijn ouders hadden een zaak in het dorp en het was duidelijk dat Mumun een belangrijke plaats in nam in deze gemeenschap. Trots liet Mumun mij zijn verzameling met oud rijwiel materiaal zien. Ik was verbaasd over de grote hoeveelheden aan toch wel zeldzaam spul dat hij al had verzameld. ’s Avonds nam Mumun mij samen met zijn gezin uit eten en een familielid ging (gelukkig) mee als tolk.
De volgende dag hebben we het trein station bezocht en een oude woning die van een Nederlander was geweest in de koloniale tijd.
De volgende keer weer verder...