De heilige graal... Fongers kruisframe (X-frame) uit 1902

Vragen, discussies en info over de klassieke toerfietsen.
Gebruikersavatar
JasperA
Berichten: 969
Lid geworden op: 18 nov 2012, 00.09
Contacteer:

De heilige graal... Fongers kruisframe (X-frame) uit 1902

Bericht door JasperA »

Eigenlijk was ik een verzamelaar in ruste maar toen op 30 december 2018 onderstaand bericht op Facebook verscheen gierde de spanning toch echt wel even door mijn lijf. Zou het echt????
01 - Facebook post 30122018.jpg
02 - Facebook post 30122018a.jpg
Omdat er al een aantal reacties was op het bericht en er zelfs al gesproken werd dat het een Fongers zou zijn ging ik er vanuit dat de jacht reeds geopend was. Mijn eerste actie was dan ook om contact op te nemen met het 2CV museum in Andijk met de vraag; Weten jullie hoe bijzonder deze fiets is en is deze fiets te koop?

Het antwoord dat ik kreeg was helder. De fiets staat hier goed en gaat niet weg. Als je hem wilt komen bekijken dan zijn we iedere laatste zondag van de maand geopend. Voor mij was dat op dat moment een geruststelling, de fiets kon niet gemakkelijk worden verkregen en ook was het museum nog niet platgebeld door mensen om de fiets over te nemen.

Uiteindelijk kostte het mij 5 maanden (mede vanwege een verhuizing en een vakantie naar Italië) om een zondag te vinden aan het eind van een maand (mei 2019) om naar Andijk af te reizen. Niet met de intentie om de fiets over te nemen (ik ging er inmiddels vanuit dat er al wel meer mensen de weg naar Andijk gevonden zouden hebben) maar puur om zo'n unicum eens van dichtbij te kunnen aanschouwen.

In Andijk bleek ik te vroeg (het museum opent om 10.00 uur) maar de dame die buiten even een sigaretje aan het roken was vond dat geen probleem en ik mocht alvast naar binnen. Terwijl ik tussen de vele 'Eendjes' liep kwamen mij twee heren tegemoet wandelen die duidelijk bij het museum hoorden en ik begroette hen met de melding; 'Goedemorgen, ik kom voor de fiets'. Ze keken elkaar even aan en vroegen toen, heb je een afspraak met Edwin want wij weten van niets. Ik gaf aan dat dit niet zo was maar dat ik aan het begin van dit jaar een foto op Facebook had gezien met een Fongers kruisframe die ik graag eens van dichtbij zou willen bekijken. Ik liet ze deze op mijn telefoon zien en op basis van de foto (ze moesten wel even nadenken) werd ik naar de fiets gebracht.

En daar stond die dan echt, onaangeroerd, mooi in het stof en volledig 'onzichtbaar' voor de mensen die er regelmatig bij langs moeten zijn gelopen. Een Fongers Kruisframe.
03 - Fongers Kruisframe as found.jpg
Mijn eerste check was uiteraard het frame- en typenummer. Er stond duidelijk; 1-A C 65 11226. Wat inhoud dat het een Fongers 1e soort A, Model C, framemaat 65 uit 1902 is. Met deze leeftijd is het één van de oudst bekende Fongers fietsen.
04 - Fongers kruisframe framenummer.jpg
Op de website van Jos is te lezen dat Fongers in 1901 is begonnen met het maken van kruisframes en dat de fabriek in de periode 1901-1905 nog geen 100 kruisframe fietsen heeft verkocht. In 1902 werden er in totaal ook maar 2900 fietsen door Fongers geproduceerd. Over uniek en zeldzaam gesproken…
14b - Fongers datering.png
13 - Fongers Kruisframe.jpg
Uit een eerste korte analyse maakte ik al op dat de fiets waarschijnlijk in de 2e helft van de jaren '30 terug is geweest naar de fabriek en dat toen naar alle waarschijnlijkheid de achterpatten zijn vervangen door de modernere schuin omhoog staande versie. Ook veel van de andere 'hardware' is toen vervangen door nieuw materiaal zoals de trapas, kettingblad en cranks en de drie-versnellingsnaaf. Jammer uiteraard maar zelfs een standaard jaren '30 fiets in deze staat is al uniek laat staan een Fongers kruisframe.
06 - Fongers Kruisframe as found.jpg
05 - Fongers Kruisframe balhoofdstrop.jpg
07 - Fongers Kruisframe voornaaf.jpg
08 - Fongers Kruisframe.jpg
09 - Fongers Kruisframe.jpg
10 - Fongers Kruisframe.jpg
12 - Fongers Kruisframe.jpg
Na een zeer enthousiaste uitleg van mijn kant en het nemen van wat foto's mocht ik ook nog even 'achter' kijken naar wat fietsen. Hoewel daar ook wat Fongers fietsen uit de jaren '50 tussen stonden kon niets 'de fiets' overtreffen en omdat 'mijn dag goed was' besloot ik, na een belofte om nog wat achtergrond informatie over de fiets op te sturen per mail, om weer naar Utrecht af te reizen.

Hoewel ik toen sterk de neiging had om deze ontdekking meteen online wereldkundig te maken (ik ging er nog steeds vanuit dat de fiets zijn dagen zou slijten in het museum) besloot ik toch om nog even te wachten. Een slimme keuze achteraf want een paar dagen later, ik weet het nog goed, zat ik op de bank en kreeg ik een mailtje van het museum. Bij het lezen ervan voelde ik mijn hart letterlijk achter in mijn keel (wat oude fietsen wel niet met je kunnen doen...). Ze hadden met het bestuur overleg gehad en hoewel de eigenaar van het museum (Edwin Groen) nooit iets weg deed mocht ik de fiets van ze overnemen en ze verzochten mij een goed bod te doen.

Helaas had ik tijdens mijn bezoek eerlijk geantwoord op de vraag wat zo'n fiets nou zou opbrengen in de huidige markt en mijn bod moest dus ook echt wel een goede zijn. Na wat onderhandeling kwam het verlossende bericht; Je mag de fiets komen ophalen. En hoewel je zou denken dat de spanning dan wel zou afnemen heb ik me pas echt kunnen ontspannen toen de fiets ook daadwerkelijk bij mijn thuis stond in Utrecht. Het verleden leert helaas dat er nog van alles mis kan gaan in een transactie.

Een week later mocht ik mijn opwachting maken bij de rijwielzaak van Edwin Groen (de eigenaar van de fiets) in Heerhugowaard. Van hem begreep ik dat de fiets ooit in één van de 11 rijwielzaken, die zijn vader in Nederland had, was ingeruild. Waar, wie en hoe was helaas niet meer bekend. In de zaak was het (ondanks dat het een doordeweekse dag was) druk en ik werd uitgenodigd om nog even een kopje koffie te drinken. Uit een gesprek met één van de klanten bleek dat Edwin Groen een begrip is in deze omgeving en dat zijn rijwielzaak één van de beste aanbieders is van electrische fietsen in Nederland.

De transactie handelde ik af met één van de bedrijfsleiders van de zaak die mij enigszins verbaasd vroeg wat ik had gedaan dat Edwin mij die fiets wilde verkopen want het was algemeen bekend dat hij nooit iets weg deed... Na de transactie werd de fiets van achter de zaak opgehaald en naast de werkplaats gestald zoals dat naar alle waarschijnlijkheid voor klanten gebeurd als ze een fiets komen afhalen na reparatie.
15 - Fongers Kruisframe gestald.png
Ik heb de fiets vervolgens achter op de auto gezet en ben met deze kostbare vracht terug gereden naar Utrecht.
16 - Fongers Kruisframe op de auto.png
16 - Rijwielzaak Edwin Groen.png
18 - Fongers Kruisframe achter op de auto.png
Bij thuiskomst bleek nog maar eens hoe goed de fiets de tijd overleefd heeft. Ik hoefde enkel de banden op te pompen en kon er toen gewoon een rondje op fietsen! Op onderstaande foto staat trouwens ook nog een prachtige originele BB 60 uit 1929. Daarover later meer...
19 - Fongers Kruisframe en Fongers BB 60 uit 1929.png
Inmiddels heb ik de fiets netjes 'van de buitenkant' schoongemaakt en staat hij hier regelmatig op het balkon van mijn appartementje te genieten van de zon. Ik wilde eigenlijk wachten tot de beurs in Berlicum om de fiets te onthullen maar ik merk dat het in de interacties met collega oude fiets liefhebbers toch voelt alsof ik iets achter houd en mijn moreel kompas vindt dat vervelend. Dit soort vondsten hoort te worden gedeeld.
20 - Fongers Kruisframe en Fongers BB 60 uit 1929 op het balkon.JPG
Ik verwacht dat over de fiets nog veel gesproken zal gaan worden en eenieder die het leuk vindt om hem eens van dichtbij te bewonderen is van harte welkom in het Utrechtse.

P.S. Excuses voor de reclame op de foto's (niet erg fraai) maar er zijn onlangs foto's met Fongers materiaal van mij gebruikt op Marktplaats om mensen op te lichten.
Laatst gewijzigd door JasperA op 15 sep 2019, 17.39, 3 keer totaal gewijzigd.
Neem eens een kijkje op mijn website: http://www.fongersgroningen.nl
de rode
Berichten: 1191
Lid geworden op: 25 nov 2013, 06.09

Re: De heilige graal... Fongers kruisframe (x-frame) uit 1902

Bericht door de rode »

Gefeliciteerd met deze niet te overtreffen vondst zou ik bijna zeggen :o
Fongers1952
Berichten: 716
Lid geworden op: 19 jun 2012, 21.18

Re: De heilige graal... Fongers kruisframe (x-frame) uit 1902

Bericht door Fongers1952 »

Geweldig, wat een vondst
Liefhebber van Fongers, Gazelle, Simplex en Lucia
Maarten Waarlé
Berichten: 2337
Lid geworden op: 5 jun 2012, 21.49

Re: De heilige graal... Fongers kruisframe (X-frame) uit 1902

Bericht door Maarten Waarlé »

Super vondst Jasper!
Wat me opvalt is dat de schuine buis vanuit de trapas midden tussen de gebruikelijke framebuizen vertrekt. De trapaslug met drie uitgangen naar voor en boven.
Dat is anders dan bij Raleigh en bij Gazelle waar de schuine buis van het kruis vanaf de zitbuis vertrekt zo als bij een dames parallel frame maar dan wat dichter bij de trapas. Blijkbaar dus een Fongers eigen manier van bouwen en dat is altijd leuk om te zien!

Groeten,
Maarten
Elibert van Dalen
Berichten: 744
Lid geworden op: 19 jun 2012, 23.02
Locatie: Gazelle(g) Brabant

Re: De heilige graal... Fongers kruisframe (X-frame) uit 1902

Bericht door Elibert van Dalen »

schitterende fiets uniek om zoiets te vinden!!
Liefhebber/verzamelaar van Gazelle oldtimer fietsen. en American Eagle Mountainbike,s :!:
Gebruikersavatar
jrietveld
Berichten: 650
Lid geworden op: 1 aug 2012, 12.08

Re: De heilige graal... Fongers kruisframe (X-frame) uit 1902

Bericht door jrietveld »

Bijzondere vondst! Het eerste Fongers kruisframe dat echt boven water is (er circuleren berichten over nog 1 of 2 modellen, maar eerst zien en dan geloven....).
Fongers maakte tussen 1901 en 1907 zo'n 150 heren kruisframes (model B en C), naast ca. 50 dames kruisframes (model F), duidelijk geinspireerd op de dure Engelse pendanten. Binnen het Fongers-gamma waren het de duurste uitvoeringen (200-225 gulden). Het zijn ook de enige modellen waarop een metalen balhoofdplaatje zat (ik begreep van Jasper dat er twee gaatjes midden op het balhoofd zichtbaar zijn). Aan de ene kant jammer dat de fiets waarschijnlijk eind jaren 30 totaal is gereviseerd (inclusief aanpassingen aan de achtervork; kennelijk is de nog aanwezige excentrische trapas vastgezet). Daarmee zijn de typische kenmerken van de vroege Fongers-uitvoering verdwenen, maar tegelijk is de jaren 30-'make-up' goed behouden gebleven.
Opmerkelijk dat deze fiets zo lang kennelijk onopgemerkt in een lokaal museum heeft gestaan. Het laat zien dat er nog steeds mooie oude vondsten zijn te doen in ons geordende landje.

groet, Jos
Durabo88
Berichten: 2491
Lid geworden op: 2 jun 2012, 23.40
Locatie: Landsmeer

Re: De heilige graal... Fongers kruisframe (X-frame) uit 1902

Bericht door Durabo88 »

Een hele mooie vondst, zeker als je 'm in het echt ziet.
Het is een mooie mix van het oude en het 'nieuwe' (de jaren 30 is ook al erg lang geleden). Ik kan me ook voorstellen dat de eigenaar het destijds wat prettiger vond als hij even een tandje terug kon schakelen wanneer hij tegen de wind in fietste.
Ik vraag me trouwens af of de voorvork origineel is, of dat alleen de kap jaren 30 oogt.
Sportief fietsend!
Gebruikersavatar
Jeroen Zuiderwijk
Berichten: 1752
Lid geworden op: 24 okt 2014, 12.59
Locatie: Leiden
Contacteer:

Re: De heilige graal... Fongers kruisframe (X-frame) uit 1902

Bericht door Jeroen Zuiderwijk »

Bijzonder wat er nog steeds gevonden wordt. Prachtige vondst!
Gebruikersavatar
JasperA
Berichten: 969
Lid geworden op: 18 nov 2012, 00.09
Contacteer:

Re: De heilige graal... Fongers kruisframe (X-frame) uit 1902

Bericht door JasperA »

Zeker een mooie en bijzondere vondst... :D En inderdaad een mooie uitdaging voor de collega Fongers verzamelaars om deze vondst te overtreffen (hoewel ik dat zelf niet als verzamel filosofie probeer na te streven. Rationeel bekeken vind ik dat een verkeerde drijfveer). Ik heb afgelopen weekend gelukkig al veel sportieve felicitaties mogen ontvangen... ;)

Een Fongers Kruisframe was voor mij in ieder geval één van mijn droom vondsten! En het feit dat het niet alleen bij een vondst is gebleven maar dat de fiets ook nog eens bij mij in Utrecht staat is natuurlijk de kers op de taart.

Binnenkort zal ik wat meer detailfoto's plaatsen en ondertussen hoop ik, met wat hulp van de heren geleerden, wat meer te weten te komen over de fiets. De toevoeging van MaartenW over hoe de buizen lopen is al een hele mooie, die had ik zelf als eenkennige Fongers liefhebber niet kunnen zien.

Suggesties/ideeën/meningen/discussie over wat ik al dan niet met de fiets 'moet' doen zijn welkom hoewel ik er sterk naar neig hem 'as found' te laten. De jaren '30 'make-up' zoals Jos het mooi verwoord is kwalitatief nog te goed om te diskwalificeren en ik ervaar aanpassingen aan fietsen zoals ze gevonden zijn vaak (niet altijd, afhankelijk van de staat van de fiets) als afbreuk doen aan de authenticiteit van de fiets --> Voorbeelden te over zou ik zeggen. :cry:
Neem eens een kijkje op mijn website: http://www.fongersgroningen.nl
de rode
Berichten: 1191
Lid geworden op: 25 nov 2013, 06.09

Re: De heilige graal... Fongers kruisframe (X-frame) uit 1902

Bericht door de rode »

Als ik jou was liet ik em lekker zo, het is immers bij Fongers zelf gedaan en ziet er nog perfect uit en is dus geen doe het zelf of amateuristisch werk.
Plaats reactie