Sparkbrook safety

Vragen, discussies en info over velocipède, hoge bi en safety.
Maarten Waarlé
Berichten: 2337
Lid geworden op: 5 jun 2012, 21.49

Sparkbrook safety

Bericht door Maarten Waarlé »

DSC09105 (2).JPG
Deze Sparkbrook safety is niet door B. A. Jansen geleverd al had dat best wel kunnen zijn.
Ik denk dat hij dit model ook wel hier en daar verkocht heeft maar deze heb ik in Frankrijk opgehaald.
Mij werd verteld dat het een Sparkbrook was maar dat is natuurlijk iets wat ik zo maar voor waar aanneem.
Je wil dat terug vinden in een of andere catalogus of door een ingeslagen naam , dat is nog beter.
Eigenlijk is het tot nu toe niet gelukt om echt een catalogus tekening of foto te vinden van dit model fiets.
Ook Gertjan van Velorama is het niet gelukt ondanks het werk dat hij er in had gestopt.
Toch is er wel indirect bewijs te vinden. Sterba heeft een tijd terug een Sparkbrook met het onmiskenbare typische frame te koop gehad.
Aan die fiets zitten een aantal onderdelen die onmiskenbaar het zelfde zijn als bij mijn fiets.
De originele voetrust-rubbers zijn identiek evenals de opstap die gecombineerd is met de spatbordstang (dat verzin je maar een keer).
ROB_7548 (1).jpg
ROB_7553 (1) (1).jpg
ROB_7556 (1).jpg
DSC09097.JPG
DSC09086.JPG
Bovendien zijn de spatbordophangbeugels tamelijk overeenkostig met mijn fiets. Een overeenkomst noem ik een toevalligheid maar drie overeenkomsten is ''binnen'' wat mij betreft.
Een vierde bewijsstuk vond ik in een catalogus van B.A.Jansen. Daar staat een safety in met een ketting verstelstangetje schuin naar de achtervork.
Dat heeft die van mij ook en ken ik verder van geen ander merk.
DSC07073 (2).JPG
De fiets zal ongeveer uit 1891 moeten stammen en heeft al aardig moderne framekenmerken.
Vergeleken met de CMC swift uit het zelfde jaar oogt de machine modern.
DSC09107 (2).JPG
Anderzijds zitten er een veel oude technieken in verwerkt. radiaal gespaakte wielen. kettingspanning aan de voorkant bij de trapas. massieve zadel bevestigingsstang. voetrusten vast op de voorvork.
Wat ik typisch vind is de hulpstang tussen frame en zadelbuis. Je ziet het in 1890 en 91 op meerdere Engelse safety`s. Het is dus meer dan een ontwerpfout. De ontwerpers moeten er lol in hebben gehad anders zou je het niet bij een tiental merken terug zien.

Voor het overige is de fiets erg deugdelijk van ontwerp. Ik heb geen slordigheden kunnen vinden.
De fiets is voorzien van cuschion tyres wat wel gebruikelijk was in dat jaar (naast de dunne massieve en de eerste luchtbanden).
De ketting zit aan de linker kant Iets wat we bij Hillman Herbert and Cooper terug zien en dat is meer dan toevallig . Hillman en later ook Herbert waren eigenaar van Sparkbrook . Ze hebben het bedrijf (tenmiste de rijwieltak ) in 1883 overgenomen en van Birmingham verhuisd naar Coventry.
Toch is het geen B-merk van Primier maar bouwde ze aan hun eigen product range. Het kan wel zijn dat de linker ketting gedachte een Hillman keuze is . Ze hebben dat tot plm 1900 zo uitgevoerd net als Primier .
Voordeel is dat bij opstappen via het stepje je broekspijp rechts niet de ketting kan raken als je je rechter been over de fiets gooit.

Ik heb de fiets van nieuw nikkel ontdaan en ook de rode lak die er nog al goed op zat heb ik er af gehaald.
Nu oogt de fiets veel meer zo als ze gebouwd is destijds.
140048980_968833443646565_8457228039418346437_n.jpg
139859157_200687048424279_4560656845417737327_n.jpg
139696309_129875735634406_4576733597796039251_n.jpg
DSC09089.JPG
DSC09087.JPG
DSC09090.JPG
DSC09108 (2).JPG
Wat nog wel een keer moet gebeuren zijn de spaaknippels van het voorwiel.
Die horen er niet op . De vorige eigenaar heeft het zo uitgevoerd maar de spaken zijn verder nog wel origineel en voorzien van onmogelijke schroefdraad bij de naaf. Dat moet ik echt behouden.
Maarten Waarlé
Berichten: 2337
Lid geworden op: 5 jun 2012, 21.49

Re: Sparkbrook safety

Bericht door Maarten Waarlé »

Vandaag echt een verassende wending kunnen geven aan de identificatie van de safety.
In Den Bosch worden de papieren van Sparkbrook importeur B.A.Jansen bewaard zo`n beetje zoals in Groningen de ''Fongers papers'' liggen.
De catalogus van 1891 laat het model zoals mijn fiets zien. Met dank aan Aad Streng die veel tijd in onderzoek en fotos maken heeft gestopt.
IK ga er van uit dat de catalogi gaan verschijnen in de documap (voor leden oude fiets) maar bij deze een computerscherm-foto van de betreffende fiets
DSC09142.JPG
Het model betreft de Sparkbrook diamond safety met kogelbus stuur.
228 gulden (daarmee het top model) met als extra 11/4 inch chusion tyres a 36 gulden.kogelpedalen van aeolus 5 gulden of van Sparkbrook 9 gulden extra.
Wat er bij mijn fiets op zit weet ik niet. mogelijk Sparkbrook omdat Aeolus zijn naam overal op zette en deze pedalen geen aanduiding hebben.

Wat ontbreekt is het hulpstangetje van frame naar zadelbuis en dat zal dus toch een fabriekstoevoeging zijn als gevolg van voorkomende breuk in het uitstekende stukje zadelbuis.

De banden die op de fiets zaten hebben leuke merktekens maar zijn massief en dus waarschijnlijk een 20e eeuwse toevoegingen. Ik denk dat ze als voornaamste toepassing gebruikt werden voor bloemen/markt handkarretjes . Ze zijn tamelijk zwaar.
DSC09126.JPG
DSC09127.JPG
B.A.Jansen heeft in de betreffende catalogus een pagina uitleg over de Cushion tyres. Ze zijn 1 1/4 of 1 1/2 Engelse duim 32mm en 35 mm volgens Jansen en hebben een gat van 12 tot 15 mm in het midden. Dat komt aardig overeen met wat ik nu op de fiets heb gelegd. Dat is 30 mm met een gat van 10 mm. Ik heb staaldraad ter bevestiging gebruikt waar Jansen het heeft over cement .
Hij schrijft ook over de beste kwaliteit gummi en over het verbrokkelen en verlies van elasticiteit bij mindere kwaliteit.

Ik heb nog wat foto` s van de fiets. De eerdere foto`s zijn wat blauw van aard door een verkeerde camera instelling (veel te veel instelmogelijkheden, lijkt leuk maar is vaak ook vervelend).
DSC09134.JPG
DSC09133.JPG
DSC09132.JPG
DSC09131.JPG
Het tandwiel met de dubbele vertanding is een ding wat ook Premier toepaste. Bij slijtage kan je de ketting een tand verder zetten en heb je weer een als nieuw tandwiel.
Seidel & Naumann hadden tandwielen aan beide zijden van de naaf voor de zelfde reden.

Groeten,
Maarten
Gebruikersavatar
Balhoofd
Berichten: 139
Lid geworden op: 27 sep 2021, 19.55

Re: Sparkbrook safety

Bericht door Balhoofd »

Ai wat mooi allemaal!

Groeten, Arjan
Gebruikersavatar
Jeroen Zuiderwijk
Berichten: 1752
Lid geworden op: 24 okt 2014, 12.59
Locatie: Leiden
Contacteer:

Re: Sparkbrook safety

Bericht door Jeroen Zuiderwijk »

Prachtige fiets Maarten. En mooi dat hij zo geidentificeerd kon worden. Goed speurwerk!
Maarten Waarlé
Berichten: 2337
Lid geworden op: 5 jun 2012, 21.49

Re: Sparkbrook safety

Bericht door Maarten Waarlé »

Ja , leuk hè dat zoekwerk naar het merk en type.
Het loopt niet altijd even goed maar deze keer was het opeens prijs.
Over balhoofd gesproken ,Arjan je ziet dat in die tijd dat woord nog niet algemeen werd toegepast.
B.A.Jansen had het bij deze fiets over kogelbus stuur Wat we nu dus balhoofd zouden noemen. Een vrij directe vertaling van ball head.
Ik heb eens in de Simplex catalogus van 1891 gekeken . Zij noemen het balstuur.

Groeten,
Maarten
Gebruikersavatar
Balhoofd
Berichten: 139
Lid geworden op: 27 sep 2021, 19.55

Re: Sparkbrook safety

Bericht door Balhoofd »

De fietsen maken zo een verpletterende indruk op mij dat ik niet meer inhoudelijk kan reageren :-).

Maar interessant, die etymologie.
Ik begrijp ‘ball head’, maar balstuur en kogelbus stuur vind ik beide ook goed klinken, zo niet beter.

Maar naast al het mooie ben ik als groene oude fietsenliefhebber ook razend benieuwd naar hoe zo’n fiets fietst!
Rijden beide safety’s vergelijkbaar of heeft de een betere rij-eigenschappen dan de andere en zo ja, waar ligt dat aan.
Stijfheid van het frame speelt een grote rol, lijkt me?
En ja, wat is ‘beter fietsen’. Het gevoel van zoiets historisch mee te mogen maken maakt het al gauw goed…

Groeten,
Arjan
m-gineering
Berichten: 1430
Lid geworden op: 27 sep 2012, 08.46
Locatie: kiel-windeweer

Re: Sparkbrook safety

Bericht door m-gineering »

Maarten Waarlé schreef: 26 mar 2022, 22.06 Ja , leuk hè dat zoekwerk naar het merk en type.
Het loopt niet altijd even goed maar deze keer was het opeens prijs.
Over balhoofd gesproken ,Arjan je ziet dat in die tijd dat woord nog niet algemeen werd toegepast.
B.A.Jansen had het bij deze fiets over kogelbus stuur Wat we nu dus balhoofd zouden noemen.
Ik was er niet bij, maar mij lijkt het dat deze met aanduiding specifiek de nu normale lagering met binnen- en buitenbalhoofdbuis bedoeld wordt. Eerdere fietsen hadden vaak een lagering waarbij de voorvork niet in maar voor het frame draaide
Bijlagen
humber.jpg
humber.jpg (100.46 KiB) 1627 keer bekeken
/Marten
Maarten Waarlé
Berichten: 2337
Lid geworden op: 5 jun 2012, 21.49

Re: Sparkbrook safety

Bericht door Maarten Waarlé »

Ja , dat is zeker zo het geval .De Sparkbrook heeft inderdaad wat we nu een balhoofd noemen.
de besturing zonder kogels maar met punten die scharnieren in tegenvormen waarbij de bovenste lagering is af te stellen is voordien het meest toegepast.
Simplex noemt dat ''puntnek'' en Jansen noemt dat bij een van zijn fietsen ''pinstuur in stalen putten''
Daarnaast had je ook nog ''socket stuur'' of ''socketnek'' met binnen buis en buitenbuis koud in elkaar draaiend (glijlager) en vaak met een spiraalveer onder of boven.
De vroege Clement kruisframes hadden dat.
Puntnekken sturen zorgeloos maar socket nekken zijn vaak een beetje ''stuurs'' in het sturen. Niet echt een besturing voor losse handen.
puntnek,socketnek,balstuur
puntnek,socketnek,balstuur
Maarten Waarlé
Berichten: 2337
Lid geworden op: 5 jun 2012, 21.49

Re: Sparkbrook safety

Bericht door Maarten Waarlé »

Arjan, je kan het best een keer zelf proberen bij mij of met een of andere fietstocht of in Berlicum.
De safety`s in het algemeen geschreven kunnen best goed rijden. De Sparkbrook rijdt ik met losse handen keurig recht maar na
een kwartier rijden viel me het zware karakter van de fiets toch wel op.
De CMC kruisframe, die andere op de foto rijd eigenlijk net wat soepeler maar ik kan niet precies zeggen waarom. Misschien door de ketting of door het verzet. Dat kan ook best nog wat veranderen met verder afstellen en nog wat wijzigingen aan de Sparkbrook. (die is nog maar net klaar)
Deze fietsen hebben dikke cushion tyres maar de safety`s met smalle massieve banden hebben wat minder wrijving maar zijn ook wat meer stuiterig van gedrag, Zeker op klinkerweggetjes is dat oncomfortabel.
En de vroege safety`s (1885 1888) hebben vaak constructieve zwakheden waardoor ze slecht rijden, wiebelig zijn of vervormen als je gaat zitten.
M`n Hillman heeft bijvoorbeeld nog geen spanstangen naar het achterwiel. Als je gaat zitten span je de ketting onbedoeld op en ook de trapas is niet echt gewapend tegen torsie.
DSC06274.JPG
DSC06279.JPG
Vaak ook zijn de stuur en vork verhoudingen niet goed waardoor het sturen verevelend gaat.
Dus in den beginne was het matig maar gedurende de ontwikkeling worden ze steeds beter berijdbaar.
Gebruikersavatar
Balhoofd
Berichten: 139
Lid geworden op: 27 sep 2021, 19.55

Re: Sparkbrook safety

Bericht door Balhoofd »

Maarten, ik zal de fietstochten in de gaten houden!

Groeten,
Arjan
Plaats reactie