Stempel Ho. en Holl. in Torpedo naaf.

[tredmolen]

Maar de naven zijn in hetzelfde jaar als verchroomd, vernikkeld en zwart gelakt geleverd.

Dus je hebt ook zwart gelakte exemplaren gezien met het Ho.- stempel?

[Jeroen Zuiderwijk]

Opmerkelijk is, dat de Ho. (Export) naven ook in de jaren 40 verchroomd waren (tenminste voor zover ik ze ben tegengekomen). In Duitsland zijn ze tijdens de oorlog meestal gewoon zwart gelakt. Evenzo trouwens stuur, trapas en alle andere chromen onderdelen. Chroom werd waarschijnlijk gebruikt voor de wapenindustrie... en voor export-onderdelen.

In ieder geval kunnen de naven nog zijn van voor de echte oorlog uitbrak. Na de annexatie van Polen in 1939 was het rustig tot april 1940. Toen begon Duitland pas echt met de invasie. Ik kan me voorstellen dat pas later in de oorlog door gebrek aan mankracht, materiaal en later nog de bombardementen op de Torpedo fabrieken de naven zo simpel en goedkoop mogelijk gemaakt werden. De latere oorlogs naven waren ook veel minder goed afgewerkt, met vol stalen remhulzen naast zwart te zijn gelakt om ze zo efficient mogelijk te produceren met wat er nog beschikbaar was.

[tredmolen]

Ik kan met zekerheid zeggen dat het gebruik van chroom en nikkel voor civiele doeleinden in Duitsland op een bepaald moment bij wet werd verboden. Helaas weet ik op dit moment de exacte tijd niet.
Het valt me ​​echter op dat de Ho.-naven uit de jaren 40 meestal met een gegalvaniseerd oppervlak verschijnen, terwijl de exemplaren uit de overeenkomstige jaren in Duitse fietsen meestal (niet altijd) gewoon zwart zijn. Misschien wijst dit erop dat de partijen voor exportdoeleinden beter werden afgewerkt? Vandaar mijn vraag of er ook zwarte "Ho" exemplaren bekend zijn?
Ik denk dat de ene of de andere specialist deze vraag zeker precies kan beantwoorden ...of het antwoord kan worden gevonden met een beetje onderzoek (als je de tijd en zin hebt om dit te doen )

[tredmolen]

PS ...bij nader inzien zou dit ook een plausibele reden zijn om überhaupt een extra stempel te plaatsen voor het verchromen/vernikkelen of gewoon lakken.
Als alle partijen hetzelfde waren behandeld, zou er geen reden zijn voor de "Ho ." - want alleen maar om te voorkomen dat de naven "in het verkeerde pakket terechtkomen" zou een vreemde rechtvaardiging zijn voor een extra werkstap van deze omvang? ...Vooral als alle exemplaren zouden hoe dan ook identiek zijn geweest?

Maar dat is allemaal pure speculatie en leidt erg ver.........

[Fotomaan]

De partij naven die wij gevonden hebben bevat naven uit 1940 én 1941.
De transportfiets die toen tegelijkertijd met de partij onderdelen is aangekomen bij de toenmalige eigenaar heeft een trapas van Gerkinet van 1941.
De naaf die in de ESTAFETTE was gespaakt was ook uit 1941. Die is door de tijd aangeslagen terwijl de naven die nog onaangeroerd in de doosjes zaten nog als nieuw zijn. Daar heb ik er een van gebruikt om de naaf die in de fiets zat te vervangen.
De fiets is dus met enige zekerheid te dateren als van 1941. En de naven ook.
Het is niet meer te achterhalen of de naven die het stempel 40 hebben eerder of later in dat jaar gemaakt zijn. Dat maakt het er allemaal niet duidelijker op.
Omdat een logische gedachte zou kunnen zijn dat de naven, omdat het één partij is geweest, van 1940 juist weer wat later in het jaar zijn gemaakt en aansluitend daarop, die van 1941 weer vroeg in dat jaar.
Maar ik geeft onmiddellijk toe dat je daar heerlijk op los kunt speculeren en dat álles waarschijnlijk wel eens waar zou kunnen zijn. Of juist niet dus.
Een prachtig verhaal zou wat dat betreft kunnen zijn dat de ESTAFETTE, alle losse herenframes, naven en overige onderdelen die wij hebben gevonden zijn besteld door De Gebroeders Van den Hondel uit Gouda. Die zouden om wat voor reden dan ook niet meer in staat geweest kunnen zijn om er fietsen van te maken, of ze wilden niet dat de Duitsers er toen mee vandoor gingen en hebben vervolgens alles in een keer aan iemand overgedaan die het vervolgens verstopt heeft. Dat is toen ergens in het buitengebied tussen Leerdam en Beest geweest. Daar zijn de onderdelen ergens eind jaren negentig weer tevoorschijn zijn gekomen omdat de opslag, het pand geruimd moest worden.

Toen ik het over de zwarte naven uit 1940 had bedoelde ik daar geen naven mee met het stempel Ho. Alleen maar dat er zwart gelakte naven zijn gemaakt in dat jaar. Die hebben overigens spaakgaten voor spaak 13. Naven voor Duitsland hadden vaak spaakgaten voor spaak 14.

[Fotomaan]

Er is inmiddels contact geweest met Jens van Scheunenfunde. Hij zegt dat de stempel Ho. en Holl. Holland betekent.
De andere letter die op de ongebruikelijke plaats tussen het spaakgatcijfer en de adelaar staat is hem niet bekend.

[Fotomaan]

Er is inmiddels nog een naaf uit 1940 met het stempel Ho. opgedoken.
Deze keer zwart gelakt en nu flink verroest en met veertig spaakgaten voor spaak 12.