Vereniging De Oude Fiets

De staat is een beetje deprimerend misschien maar wel bijzonder : Het Svea hevelrijwiel.
Aad Streng heeft er een prachtig artikel over geschreven in Het Rijwiel (2023/4)

We waren afgelopen week in Elzas en onder andere op de beurs in Lipsheim. Op de heenweg in Duitsland twee Svea fietsen opgehaald. Ik ga nog bedenken of ik een ervan wil restaureren maar onderzoek naar het functioneren is al leuk.
Er is een ouder frame en een latere met vaste staande achtervork. Verder lijken de fietsen wel op elkaar .
De meest complete is ook het oudste frame met nummer 1299. Het andere frame is de 24296 en dan is er nog een derde incompleter frame met nummer 22229. Het oudste nummer kan ik wel plaatsen in het vermoedelijke aantal geproduceerde fietsen maar de andere twee hoewel bij elkaar in de buurt lijken me veel te groot voor een reële afspiegeling van het totaal geproduceerde aantal fietsen.
Qua mechaniek zijn beide fietsen vrij volledig al zijn wel de beide onder kettingen weg. Die ketting loopt van de binnenkant van de naven naar voor om het remwiel heen weer naar achter en de bedoeling is dat ze de ene arm omhoog brengt als je de andere in trapt. Punt hierin is dat deze ketting in de achternaaf gehaakt is en dus bij sloop of reparatie snel los raakt en dan kwijt raakt. De aandrifkettingen zitten vastgeschroefd. Vandaar dat die er nog bij zijn. Bij restauratie zal ik schakels moeten laten laseren en er een ketting van moeten maken. De schakels hebben een soort tanden die om het voorste remwiel grijpen en ook achter om de kammen. het is dus geen gewone ketting.
Bijzonder en raadselachtig is ook het versnelling schakel systeem op luchtdruk. De bollen op het stuur bevatten rubber balgen die met slangen richting
de aanhaaksels van de aandrijfkettingen lopen. Daar zouden weer balgjes moeten zitten die de de haken los koppelen zodat ze zich verplaatsen op de aandrijfarmen.Je ziet op twee plaatsen op het frame de tules zitten waar de slangen op aangesloten behoren te zijn. Ik stel me daar van die rode laboratoriumslangen bij voor. Die zijn nog in de handel.
De kleine beugels bij die haken zijn er nog maar hoe het heeft kunnen werken is me nog een compleet raadsel.
Ik geloof ook dat er (nog) geen volledig werkende Svea`s bestaan .Wel rijdende, dat wil nog wel eens lukken maar met een werkend schakelsysteem is nog wat anders.

Bij het tweede frame zit nog een naaf die ik inmiddels op werking heb gecontroleerd. De aandrijving werkt. Het is zoals een torpedonaaf maar dan andersom werkend en met veel meer rollen (8 stuks) dan bij een torpedo. Ik heb de 4 mm asjes zelf even gemaakt (ze waren weg) maar het werkt meteen zeer positief. Dat is een meevaller. Waarschijnlijk zijn naaldlager rollen van 4 mm een langdurigere oplossing voor deze naaf.

Wordt vervolgd (of gaat retour naar afzender, daar ben ik nog niet uit)

Jeetje, wat een vernuft! Ze lijken wel van een andere planeet deze fietsen…

Projecten met een grote uitdaging geven uiteindelijk ook de meeste voldoening.

Bijzonder hoor. Zijn dit op dit moment niet de enige Svea fietsen in NL, naast die in Velorama? Uitdagende restauratie lijkt me.

groet, Jos

familie van deze levocyclette ?

https://www.youtube.com/watch?v=D8ZdBzKAAiY

Jouw restauratieverslag wordt weer smullen. Mooie techniek.

Ja, inderdaad van een andere planeet Jasper, die Svea`s.
Ik heb niet vaak zo`n afwijkende bouw gezien en zo ingewikkelde oplossingen.
Of misschien het J-rad dat in principe dezelfde aansturing heeft.
De Levocyclette van Terrot is een voortzetting op de Svea . Terrot heeft in 1905 het octrooi overgenomen Palmcrantz, de fabrikant van de Svea en octrooihouder Volgens onderzoek van Aad. De fietsen zijn in grote lijn het zelfde al heeft Terrot er een mechanisch schakelsysteem op gemaakt waarbij in de achterste stand van de hefbomen de kettingaansluitingen hoger of lager kunnen worden gezet.
Terrot is er tot 1924 mee door gegaan waar de productie van de Svea al in 1906 op hield. De fiets van Velorama is een Terrot las ik in het artikel van Aad.

Maar er zijn meer fabrikanten geweest die hevelaangedreven fietsen bouwde.
Natuurlijk de eerste safety`s in Engeland de Facile van Ellis & co en de Xtra ordinary van Singer.
Daarna in America de American Star met twee onafhankelijk te bedienen hevels.
Maar ook in Zweden zijn meerdere fabrikanten actief geweest: Deze fiets , de variabel heeft ook twee hefbomen die via kettingen het achterwiel aandrijven alleen is de koppeling tussen de armen (op en neer links en rechts) gemaakt door tandwielen binnen in de naaf . Ziet er een beetje uit als een differentieel. Ook een erg mooie fiets en iets minder ingewikkeld van vormgeving. De andere fiets is helemaal anders geconstrueerd maar heeft ook armen met pedalen die op en neer gaan. ze drijven stangen aan zoals bij een locomotief In de grote schijf zitten meerdere versnellingen.
Dat is ook het grote voordeel van alle drie deze ontwerpen. Ze hadden veel versnellingen in een periode (rond 1900) dat versnellingsnaven nog niet helemaal waren doorgedrongen (al zou dat niet lang duren).
Verder natuurlijk ingewikkeld en omslachtig en duur om te produceren.
Ik ga waarschijnlijk wel aan een van die Svea`s werken en de andere zou naar een liefhebber moeten gaan die technisch onderlegd is.
Er is veel werk aan en de aanschafprijzen zijn van het formaat van safety`s maar dan heb je wel een bijzondere fiets.
De opbouw is bij een aantal Svea`s met houten velgen en spatborden. Daar ga ik mogelijk voor bij mijn Svea. Maar ook stalen velgen hebben ze toegepast. Ik heb een achterwiel met vrij brede velg die naar ik aanneem 622mm is van diameter. Het is nog niet allemaal uitgezocht.

Groeten,
Maarten

Een geweldig interessante fiets Maarten.
De vraag voor mij is altijd , waarom deze moeilijke constructie.
is het om iets anders dan een ander op de markt te brengen of heeft de vinding voordelen .
Ik heb in het verleden verschillende uitvindingen kunnen proberen oa J.Rad- Star - Facile.
mijn mening, leuk om te rijden maar voordelen van de aandrijving heb ik niet ervaren , Jij wel?

Ha Theodorus,
Voor mij ook een groot vraagteken hoe ze tot zo iets kunnen zijn gekomen.
Mijn ervaring met J rad en Xtraordinary zijn inderdaad ook meer in de aard van leuk en speciaal dan dat ze nu uitblonken in
goed of soepel rij of aandrijfgedrag. Ben ook nu weer benieuwd hoe het met de Svea gaat lopen.
De kammen op de achternaaf hebben wel een compenserende vorm. Je gaat van een spreekwoordelijk groot achtertandwiel tijdens de slag naar een klein tandwiel. Dus een toenemend verzwarend verzet. Je positie op de hefboom wordt ook beter na mate die naar beneden zakt (haakser op je voet /been komt te staan) Ik vraag me af hoe dat zich vertaalt in het gevoel soepel te rijden.
Verder was deze hevelfiets met versnellingen erg goed in staat een heuvel te beklimmen zo rond 1897. Veel beter dan de fietsen die toen met vast verzet werden geleverd. Je kon er dus iets meer mee dan met een gewone fiets met een verzet en veel meer als je heuvelachtig woonde.
Je kon er zogezegd een rondje mee door de heuvels rijden zonder ademtekort te komen of te moeten gaan lopen.
Vijf versnellingen was echt ongekend in die dagen. Ik denk dat dat de meerwaarde was.
En verder prijstechnisch een verschrikkelijk duur ding. Dat kan eigenlijk niet anders als je ziet hoeveel onderdelen er aan zitten.
We gaan het proberen.
Groeten,
Maarten

Maarten. al met al een mooie uitdaging om weer rijdend te maken.