Sturmey Archer perikelen

[Maarten Waarlé]

Beste groep,
Ik heb afgelopen dagen de gelegenheid gekregen om een vroeg S.A. bovenbuis versteller na te maken.
Erg lastig aan te komen en omdat ik in Vianen enige jaren terug al een versnellingsnaaf van dit vroege model heb kunnen kopen was het de moeite waard om er maar eens een versteller voor te fabriceren.
Klusje tussendoor zeg maar.

maatvoering bruikbaar voor copieeren

017 (533x800).jpg (225.79 KiB) 4197 keer bekeken

Ik ben na het maken van een tekening van de originele begonnen met het zwarten van een staalplaat van 2 mm.
Dat ''zwarten'' maakt het makkelijk om een tekening uit te krassen. Ik gebruik daar zwarte stift voor maar er zijn ook spuitbussen in de handel speciaal voor dit doel.

uitgeslepen uit plaat

001 (800x533).jpg (297.57 KiB) 4197 keer bekeken

Na het nodige vijl en boorwerk had ik de diverse platen waaruit de versteller bestaat klaar.

005 (800x533).jpg (269.26 KiB) 4197 keer bekeken

Ik heb tot nu toe de ogen aan het bevestigingsbeugeltje niet gemaakt .De beugel is ook wat te lang. Ik heb dit gedaan om rekening te houden met de grotere diameter bovenbuis van Fongers.
Mocht zo`n fiets op m`n pad komen dan heb ik niet een beugel gemaakt die te krap is. De meeste fietsen hebben een bovenbuis van plm 25mm. Fongers heeft iets in de buurt van 28mm. zonde om dan de boel weer te moeten verlengen.

nieuw en oud naast elkaar

007 (800x533).jpg (270.03 KiB) 4197 keer bekeken

Zie hier het voorlopig resultaat. Niet slecht toch?

De naaf is het naamloze model dat voor de S.A. V naaf in gebruik was. In feite qua werking een S.A. X naaf maar dan met een andere afsluiting aan tandwielkant (geen schroefdraad).
Je demonteert de naaf door de andere kant rechtsom los te draaien en kan dan het hele binnenwerk uit de naaf trekken.
Je ziet op de foto achter het tandwiel dat er geen schroefcup zit. Dit model naaf komt uit de periode 1905 tot 1907. Het model voor deze naaf had haar kettinkje aan de niet-tandwiel kant.
Er zijn Fongers foto`s (Gron. Archief) met dit type naaf.

versteller en naaf

009 (800x533).jpg (292.78 KiB) 4197 keer bekeken

Fongers 1906

025 (800x533).jpg (217.33 KiB) 4196 keer bekeken

Het binnenwerk

024 (800x533).jpg (213.59 KiB) 4196 keer bekeken

Na de mislukte V naaf (zie Lea Francis restauratie) kwam de x naaf. Een verbeterde versie dus van deze bovenstaande naaf.

Daarna kwam in 1915 de A naaf uit. Een verbeterde versie weer van de V naaf.

A naaf 1915-1920

010 (800x533).jpg (317.64 KiB) 4197 keer bekeken

De naaf is herkenbaar aan de rand die in de naafhuls zit.
De naaf is net als de V naaf uitgerust met twee planetaire stelsels alleen hebben ze heel verstandig de kogeltjes uit de planeetwieltjes weg gelaten. Bij de V naaf gaf dat ernstige moeilijkheden.
De schakelvolgorde is anders dan bij de X en de K naaf en dat is terug te zien op de versteller.
Hoog -laag-normaal in plaats van oplopend zo als bij de X, K en AW.
De versteller is ook wat smaller dan de K versteller

K en A versteller

014 (800x533).jpg (315.54 KiB) 4197 keer bekeken

Deze A versteller komt van de beurs in Ranst afgelopen keer. Heel soms kom je m` tegen.

S.A. K naaf

015 (533x800).jpg (298.66 KiB) 4197 keer bekeken

In 1921 komt de K naaf op de markt. Mogelijk is een jaar eerder al een proef-serie uitgebracht maar zover ik weet zijn de vroegste Nederlandse fietsen met een K naaf die uit 1921.

Het lijkt er op dat de versnellingsnaaf gaat werken. Nu nog een ''lekker fietsje'' er bij vinden

Groeten,
Maarten

[Hendrik]

Prachtig.
Alleen de schetstekening al...
Mooi om te zien hoe er over nagedacht is, iets ogenschijnlijk simpels, te laten functioneren.
Dat geleiderbusje, met mini-veertje erin
Knap werk, en een mooi overzicht van verstellertjes die op 't eerste oog zo op elkaar lijken.

Groet, Erwin

[Durabo88]

Knap werk weer!

[maartenB]

Inderdaad mooi werk.
En heel apart om (weer) te zien dat die naaf een nummer heeft dat begint met een K, terwijl het geen K naaf is.

[Maarten Waarlé]

Ja klopt, die K is apart.
Ik geloof ook dat dat destijds met de veiling in Vianen de reden was dat de naaf niet herkend is als heel vroeg maar als K-naaf in ''de catalogus '' stond.
De voorbeeld fiets (van de twee verstellers foto) heeft geen letter bij de nummering maar alleen cijfers.

Tekeningen van oude moeilijk te vinden onderdelen maak ik al een tijdje Ik heb een stapel met safety zadels, spatbordstangen rembeugels en nog meer.
Leuk om te doen en vroeg of laat komt het een keer van pas.
Voor m`n werk maak ik ze ook waar collega`s meestal foto`s(copie`s) voorzien van maten. Dat kan natuurlijk ook bij aanpassingen aan rolstoelen maar tekenen is leuk en een beetje verslavend ook.

De vroege naaf heeft net zo als m`n V naaf nog grovere schroefdraad.

draad fijn en grof

016 (800x533).jpg (249.16 KiB) 4150 keer bekeken

S.A.-V naaf

002 (800x600).jpg (280.59 KiB) 4150 keer bekeken

V naaf met smalle versteller

SA Vnaaf in onderdelen (800x600).jpg (312.99 KiB) 4150 keer bekeken

De moeren zijn weg bij mijn oude naaf maar gelukkig is de draad een gangbare Engelse draad.
Dat ga ik nog eens er bij maken.

Groeten,
Maarten

[Elibert van Dalen]

wat mooi zeg perfect tot in detail.