Let wel, we hebben het hier alleen over een wiel spaken. Niet welk type, welke lengte, welke dikte, welk materiaal, welke kleur, enzovoort.
We hebben het hier ook niet over een wiel afspannen, dat is nog wat anders.
Moeilijker dan het spaken, is eerder het bepalen en verkrijgen van de juiste spaken, nippels en eventueel plaatjes en ringetjes ...
Het is goed om eerst een foto te maken van uw bestaand wiel dat u opnieuw wilt spaken, zodat u kunt zien hoe het in elkaar stak, nadat u het hebt gesloopt - laat ten minste één spaak heel, zodat u precies kunt nagaan welke spaak er in zat, qua lengte. Oude spaken kunnen worden doorgeknipt - met een forse tang is dit een makkie.
Een wiel spaken
In dit geval met 36 spaken. Het betreft hier een remnaaf (zoekt even verder op dit onderwerp):
Volgens een post op een ander fietsforum, kan spaakschroefdraad het beste eerst worden geolied met gekookte lijnolie, omdat die uithardt, wat het loslopen van spaken voorkomt. Of ze dan op den duur nog na te spannen zijn, werd er niet bij vermeld.
Als de spaak met veel speling in het gat komt, kunnen er ringetjes achter de kop toegepast worden - even los van of het authentiek is op uw fiets.
Overweeg of er plaatjes onder de nippels moeten komen. Bij een oude, roestige, verzwakte velg, zal het helpen te voorkomen, dat u tijdens het spannen de nippel door het gat trekt.
Een wiel is opgebouwd uit een spaakpatroon van 4, tamelijk evenwijdig lopende spaken, aan weerszijden van het ventiel;
Spaak 1: bocht binnenkant flens, eerste spaak achter het ventielgat
Spaak 2: bocht binnenkant flens, tweede spaak achter het ventielgat
Spaak 3: bocht buitenkant flens, eerste spaak vóór het ventielgat
Spaak 4: bocht buitenkant flens, tweede spaak vóór het ventielgat
Dat is mooi, maar ook het makkelijkst met het oppompen van de band.
>Naschrift: En bij de las, tegenover het ventiel, trekken de spaken de velgdelen naar elkaar toe.<
_
We houden de naaf en de velg in de richting waarin het zich als wiel zal gaan draaien; voorwaarts! willen we.
De gaten in de velg zitten versprongen. Je kijkt nu aan welke kant het gat zit dat achter het ventielgat zit.
Uiteraard moet de spaak naar dezelfde flens van de naaf als dat het gat in de velg zit - dat is niet bij elke velg hetzelfde.
U begint met de spaak achter het ventiel en de bocht van de spaak komt aan de binnenkant van de beoogde flens. Een beetje lijnolie aan de schroefdraad, spaak monteren en de nippel erop draaien - ongeveer 7 keer aandraaien, dat geldt voor alle spaken, is eerst voldoende.
Vervolgens nog 8 spaken in het rond verdeeld. Bij dit 36-spaaks wiel telkens drie gaatjes overslaan. Of anders van uw bestaand wiel afkijken hoeveel gaatjes u moet overslaan in de naaf en in de velg. Let wel: de gaatjes in de velg zitten versprongen. Dat waren 9 spaken.
>Naschrift: Kijkt u alvast even naar de reactie van Johan, wiens foto's het opbouwen heel mooi in beeld brengen.<
Dan de spaak erachter, die komt ook met de bocht aan de binnenkant. Logischerwijze in het volgende gat erachter in de naaf; dat is dus aan de andere kant van de naaf. Vervolgens nog 8 keer op dezelfde manier in het rond verdeeld. Weer 9 spaken. Dat was al de helft! En u hebt nu nog maar de helft van het aantal gaten over.
U draait nu de naaf 'achterover', zover het gaat. Het spaakpatroon wordt meteen zichtbaar.
>Naschrift: het viel me opeens op dat bij sommige wielen de binnenste spaken links: achterover zitten en bij andere wielen: voorover. Dat ligt er aan, denk ik, aan welke kant van het ventiel je begint en in welke richting je vervolgens spaakt. Ik houd de velg voor me en begin achter het ventielgat.<
Controleer nu voor u verder gaat, of er achter alle spaakkoppen ringetjes zitten - bij die keuze. Nu is zo een ringetje nog makkelijk toe te voegen.
De volgende spaken komen met de bocht aan de buitenkant; de logica van de wijze van spaken is: doordat de bochten van de eerste 9+9=18 spaken zich aan de binnenkanten van de flenzen bevinden, zitten ze niet in de weg bij het gekruist spaken van de volgende 9+9=18 spaken. Hoe die laatste 9 en nog eens 9 spaken erin moeten, kijk je maar eens af van een bestaand wiel. Twee keer voor een spaak langs en achter de derde spaak langs - dat wordt dan, dacht ik, kruis over drie genoemd. Kruis over vier kan niet bij een kleine flens diameter, bij een grotere flens wel.
Bij transportfietsen werden de buitenste spaken geloof ik niet achter de laatst te kruisen spaak gehaald.
De spaak moet tijdens de montage gebogen worden; één hand in het midden van de spaak en één hand op het uiteinde, het beste een vinger op het uiteinde om te voorkomen dat de spaak tijdens het doorbuigen de velg bekrast. De spaak doorbuigen - niet verbuigen, dan gaat ie over zijn rekgrens en dat lijkt me niet bevorderlijk. Ik ben zeker geen specialist; correct me if wrong.
Als u alle spaken gemonteerd hebt, is het - indien van toepassing - goed om te controleren of de 18 buitenste spaken wel allemaal achter de derde spaak langs zijn gehaald.
En of er ringetjes zitten achter alle 18 spaakkoppen van de spaken die u zojuist gemonteerd hebt.
Als laatste kunnen alle spaaknippels aangedraaid worden totdat de schroefdraad net niet meer zichtbaar is.
Daarna kunt u met het wiel naar iemand gaan die kan afspannen of gaan bestuderen hoe u ook dat voortaan zelf kunt gaan doen.
