Protestfiets 1940-1945?

[Eysfan]

Afgelopen maandag, heel toevallig dus op 5 mei, is de hierbij afgebeelde fiets bevrijd uit een donkere boerenschuur in het Winterswijkse buitengebied, op nog geen kilometer afstand van de Duitse grens.

Een detail dat kan helpen bij het dateren is het slot met de naam OZO. Deze sloten werden gemaakt in 1940 en 1941. Hier is te lezen waarom de Duitse bezetter deze sloten heeft verboden.

Het is dus vrij zeker dat de fiets van voor 1942 is. Er zitten nog merktransfers op het frame. Zowel op het balhoofd als de schuine buis is de afkorting HR en de naam Holland Rijwiel te lezen. Ik heb een vermoeden dat het om fantasie-merk-transfers gaat die na een opknapbeurt aangebracht zijn.

Zou het kunnen zijn dat deze transfers, opvallend uitgevoerd in de kleuren rood, wit en blauw, net als het OZO slot ook een soort stil protest waren?

Wie kan meer vertellen over deze naam? En weet iemand misschien ook wat het oorspronkelijke merk van de fiets geweest is? Het framenummer is 314789.

Groeten,
Sjoerd

Holland Rijwiel a.jpg (143.1 KiB) 5813 keer bekeken

Holland Rijwiel b.jpg (78.74 KiB) 5813 keer bekeken

Holland Rijwiel c.jpg (109.17 KiB) 5813 keer bekeken

Holland Rijwiel d.jpg (120.25 KiB) 5813 keer bekeken

Holland Rijwiel e.jpg (66.12 KiB) 5813 keer bekeken

Holland Rijwiel f.jpg (51.79 KiB) 5813 keer bekeken

Holland Rijwiel g.jpg (79.03 KiB) 5813 keer bekeken

Holland Rijwiel h.jpg (100.43 KiB) 5813 keer bekeken

[JasperA]

Het lijkt op een grossiers fiets. Met name vanwege de schrijfwijze van het framenummer en de gelijkenissen van bijvoorbeeld de trapas met mijn Veenlust damesrijwiel wat ook een grossiers fiets is. Zitten er ook torpedo naven op en zijn de meeste onderdelen vernikkeld? Een grossier zou de transfers en het slot dus prima zelf aangebracht kunnen hebben uit protest. Wel grappig het 'Oranje zal overwinnen' slot!

[Durabo88]

Pfff, wat een roest, maar wel een uitdaging!

Groeten, Y.

[maartenB]

Mij valt op dat ik die OZO sloten toch wel erg regelmatig tegenkom. Zou het echt dat die maar 1 of 2 jaar zijn gemaakt? Misschien is het direct na de oorlog wel als 'overwinningsartikel' weer in productie genomen? weet jij daar meer over, Fietser?
groetjes,
Maarten

[Eysfan]

Nog een mogelijke aanwijzing, in de Torpedo achternaaf staat het jaartal 1934. Typisch is wel dat er een 'opstapje' op de achteras zit zoals bij een doortrapper.

De fiets is al lang geleden weggezet. Er zit nog geen reflector op zoals vanaf eind jaren '70 verplicht werd. Maar na oppompen van de banden konden we er zo op weg fietsen. Geen probleem die roest, vogelpoep en spinnewebben

Groeten,
Sjoerd

[fietser]

Een leuke vondst, Sjoerd! Ik denk bij het merk ook aan een fantasiemerk. Ben "Holland Rijwiel" nog nooit tegengekomen. Als ik de lak bekijk zit er geen goede onderlaag op, en dat zij je vrijwel altijd bij opnieuw gemoffelde fietsen.

Wat OZO betreft heb ik geen andere informatie dan wat er in jouw link naar het Hopmi-artikel staat. Maar inderdaad, het is wel opvallend hoe vaak (relatief) een OZO-slot opduikt. Enthousiast koperspubliek in die jaren...?

Verder is de fiets lastig te plaatsen. Heeft met geen van de grote Nederlandse fabrikanten voldoende overeenkomsten. De beste match kon ik met een fiets maken die jij beter kent dan wie dan ook: Eysink 312219, het buitenbeentje in de Eysink-nummerserie waarvan je je dus kunt afvragen of het echt een Eysink is. Wat wel opvalt: 312219 heeft wielnaven van 1933 en 1934 en dat past erg goed bij dit Holland Rijwiel. Zien de cijfers van het framenummer ook nog een beetje hetzelfde uit? Ik heb er geen foto van.

Groeten,
fietser

[Eysfan]

De framenummers van mijn 'Eysink' en het 'Holland Rijwiel' komen qua plaats èn qua lettertype overeen. Ook op andere punten hebben deze twee fietsen overeenkomsten. De balhoofdlagers, trapas, vorkkroon en achterpatten zijn gelijk.

Wat de 'Eysink' aangaat bestaat de kans dat ooit een 65 cm frame (uit dezefde fabriek als het 'Holland Rijwiel') gebruikt is om een originele Eysink van 61 cm te verhogen. Op de cranks, voornaaf en het stuur staat namelijk de naam Eysink. De spatborden zijn van het gebruikelijke Eysink model. Het achterspatbord heeft een bevestigingsgat teveel op de plaats waar het bij een 61 cm fiets zou zitten. Ook de bagagedrager past niet goed op de 65 cm fiets, wel op een van 61 cm.

Hiermee wordt het wel heel interessant om te weten door welke fabrikant deze twee fietsen ooit gemaakt zijn. Is het specifieke model van de spatborden op de 'Holland' misschien een aanwijzing?

Groeten,
Sjoerd

314789 'Holland Rijwiel'.jpg (99.32 KiB) 5761 keer bekeken

312219 'Eysink'.jpg (85.17 KiB) 5761 keer bekeken

[fietser]

Leuk toeval dat twee fietsen van dezelfde, onbekende fabrikant uit hetzelfde jaar allebei bij jou beland zijn. Ik heb wel een vermoeden over deze fabrikant. Ten eerste denk ik aan import uit Duitsland (is het nog wel een protestfiets als hij Duits zou zijn? ). De spatborden komen daar veel voor en de Thompson-trapas past er ook bij (geen Glockenlager, maar als het een exportmodel was kan de spiebevestiging wel kloppen). Nederlands fabrikaat is onwaarschijnlijk, gezien het hoge framenummer in combinatie met het ontbreken van kenmerken van bekende, grote fabrikanten. Engels valt ook af (trapas, Torpedo-naven), en dan kom je al snel bij Duitsland uit.

Meet eens de framehoogte, bovenbuis (hart-op-hart) en wielbasis. Dat geeft ook een indicatie. En wat is de exacte wielmaat?

Mijn tweede vermoeden: het zouden Miele-fietsen kunnen zijn. Ik heb geen jaren 30 Miele ter vergelijking, maar bij latere Mieles was de plek van het framenummer wel hetzelfde en vooral zat Miele in 1934 met de nummers ook net rond/boven de 300.000. Bovendien had Miele wel een zekere band met de Nederlandse fiets. Ze verkochten in de jaren 30 als een van de weinige (of de enige?) Duitse fabrikanten een Hollandrad: het "Model Amsterdam", zie hier. Deze fietsen waren voor de Duitse markt bedoeld en wijken ook hier en daar af van jouw fietsen (o.a. balhoofdlugs), maar de kans dat Miele contacten met de Nederlandse fietsmarkt had lijkt wel aanwezig.

Groeten,
fietser

[Hendrik]

Die spatborden lijken ook veel op die van mijn Magneet uit 1949.

Vriendelijke groet, Erwin

[Eysfan]

@ fietser
De OZO-Holland protestfiets wellicht Duits fabrikaat
Ik ga in elk geval proberen er achter te komen hoe Miele nummers er uitzien.

@ Hendrik
Die Magneet spatborden lijken er sprekend op. Dan zijn die misschien toch nog echt Nederlands

Opvallend trouwens hoe oude fietsen, door mensenhanden glimmend zwart gemaakt, weer een natuurlijke kleur terugkrijgen; de OZO fiets bruin, jouw Magneet groen.

Groeten,
Sjoerd