Balhoofd hoek Fongers H65

[Hendrik]

Goedendag.

Van een gemangelde Fongers H65 (1936) had ik vorig jaar het -in meerdere opzichten- vervormde frame gericht, op de wijze zoals op de foto (herstel oprijschade)
Ik had destijds geen ander frame als referentie, maar heb zodanig en heel voorzichtig gericht tot lugs en framebuizen in lijn stonden met elkaar.
Nu heb ik ook een HF65 (1949) die ik vorig jaar nog níet had.
Vandaag stonden ze voor 't eerst naast elkaar, en het viel me op dat de beide fietsen ánders 'stonden'.
Ik heb de hoek gemeten tussen balhoofdbuis en schuine onderbuis.
De door mij gerichte H65 heeft een hoek van 112 graden.
Bij de HF65 meet ik 114 graden, waarmee deze dus steiler staat.
Het frame van de H65 (de 'gerichte') heeft dus een meer 'lui' frame dan de HF65.
Op de foto met de drie fietsen is dit een beetje te zien.
Twee graden klinkt niet veel, maar is een wereld van verschil (zie tekening)
De achterste fiets op de foto is (het restant van) een Fongers HZ60, hier meet ik ook weer de 114 graden hoek als bij de HF65.
Uit nieuwsgierigheid ook nog even de HF60 van m'n zoon gemeten, en daar kom ik weer op de 112 graden zoals bij het door mij gerichte H65 frame

Ik vraag mij af; is er 'af fabriek' een standaard hoek (per model) voor de toerfietsen waarin deze werden gesoldeerd/nagericht, en verschilt deze per framehoogte?
Zou ik de H65 'overgecorrigeerd' hebben, of heeft de HF65 ook een beetje oprijschade? (overigens geen sporen van schade bij die fiets)
Niet dat de H65 er minder om fietst (als ik remmen en versnelling eindelijk op orde heb ) want een lui frame vind ik lekker fietsen.
Maar het liefst heb ik de balhoofdhoek precies zoals die hoort te zijn.
En volgens mij zit er, afgezien de (bies)afwerking weinig of geen verschil tussen een 'H' en een 'HF' frame.
Dus; welk frame heeft gelijk?
Iemand met een helemaal onbeschadigde H65 die uitsluitsel kan geven?

Groet, Erwin

[maartenB]

Hoi Hendrik,
Ik heb hier een 34-er staan.
Wel een Fongers CCG, maar zou dat uitmaken?
Hoe meet ik precies die balhoofdhoek zonder dat het me uren tijd kost?
Ik heb nog ergens een geodriehoek met gradenboog.....

[Hendrik]

Dag Maarten.

Dank voor de reactie.
Ik heb inderdaad gewoon een gradenboog (groot model geodriehoek van de Action ) gebruikt.
Direct op frame lukt dat niet, daarvoor had ik een malletje gevouwen van een stuk grijs karton (pizzadoos in dit geval) en van de mal de hoek opgemeten.
Het is geen top-wiskunde natuurlijk maar is redelijk accuraat.
Wat ik ook zat te bedenken (correct me if i'm wrong) is, dat balhoofdbuis en zadelbuis parallel horen te lopen.
Aangezien het frame een onregelmatige vierhoek is, zal de parallelle loop van deze buizen mijns inziens verdwijnen als er van oprijschade sprake is.

Het viel me wel op, dat ik bij 4 Fongers frames deze 2 maten mat (112 en 114 graden).

Mocht u het willen meten, ben ik u zeer erkentelijk, maar laat het zeker geen uren kosten

Groet, Erwin

[Maarten Waarlé]

Lastige materie, Erwin.

Ik heb m`n BB 65 uit 25 gemeten en die is 113 graden.
We weten niet of er bij Fongers nog iets werd veranderd aan de framegeometrie tussen 1925 en de jaren 1940-50 dus eigenlijk zegt de framehoek bij mijn fiets helemaal niets waar je houvast aan hebt.

Inderdaad, zo als je vraag ook is is het de beste methode om frames uit de zelfde periode en model op te meten.

Een frame op zich zelf onderzoeken is ook weer lastig omdat je niet kan zien of een framebuis daar waar die de lug in gaat niet net een tikkie krom is. Lugs hebben vaak een conische buitenvorm waardoor ook de uitlijning van lug op buis zich niet per definitie in recht in elkaars verlengde lopende lijnen uit.

De ervaring die ik heb met terug brengen van frames in de oorspronkelijke vorm na oprijden is dat je best een bruikbare benadering kan maken. Een fiets die er prettig uit ziet en geen vreemd stuurgedrag heeft. Maar dat de buizen nooit meer zuiver recht worden. Elke vervorming geeft ook rek die niet elastisch is en bij het terug buigen is het materiaal terzijde van de buiging altijd eerder geneigd om te verbuigen dan in de oorspronkelijke buiging zelf. Dit niet meer terug komen in oorspronkelijke vorm wordt dus ook gevoed door het feit dat je niet kan zien hoe (en welke richting) krom de buis de lug verlaat. Zou je bij wijze van de buizen uit de lugs kunnen nemen en per stuk recht maken dan zou je al veel beter uit komen.
Nog er van uit gaande dat een lug niet van hoek veranderd is door de aanrijding...

Mij lijkt overigens dat de diverse framehoogtes wel de zelfde framehoeken hebben omdat ze anders een hele berg verschillende
lugs moeten hebben liggen. Dat lijkt me niet handig.
Bij een hoger frame gaat de staande achtervork steiler staan . Dat uit zich dan weer in een bagagedrager die niet meer wil passen zonder een beetje achterover te staan.
Gazelle heeft daarvoor een bagagedrager met langere poten ter compensatie.

113 graden FG BB 65

005 (800x533).jpg (251.89 KiB) 6107 keer bekeken

Groeten,
Maarten

[Hendrik]

Maarten,

Bedankt voor deze info.
113 Graden zit er dan weer precies tussenin...
Mooie gradenboog overigens
Wat betreft de conische buitenvorm van de lugs, en het verloop in combinatie met de buizen; wellicht heb ik me (teveel?) gefocust op een perfect verloop van de hoeken.
En was dit van fabriekswege niet het geval.
Dat er oprijschade was dat is ontegenzeggelijk het geval.
De bovenbuis stond zelfs behoorlijk 'hol', en de voorvork was in meerdere richtingen verbogen.
Eigenlijk was het een wrak, waar ik met zekere toewijding weer iets van gemaakt heb.
En het ziet er qua proporties nu ook best goed uit, vind ik zelf.
Het is vooral dat met dingen die ik maak na verloop van tijd een zekere twijfel toeslaat die me eindeloos aan het meten en denken zet.
Zo heb ik voor mijn huis een stel nieuwe kozijnen gemaakt volgens de klassieke methode waarin de regelen der Gulden Snede de verhoudingen van onder-en bovenraam bepalen.
Daarbij had ik enige restricties in de zin van isolatieglas, sierverbanden in het metselwerk en de wens voor klapbare bovenramen.
Uiteindelijk waren ze klaar, maar na eindeloos kijken, denken en meten (en vergelijkbare kozijnen in het echt en op internet bekijken) heb ik zo'n beetje alles weer opnieuw gemaakt

Ik heb in elk geval de HF60 die ik voor mijn zoon inelkaar heb gezet, met de balhoofdhoek van 112 graden zoals bij het gerichte H65 frame.
En zoals ik al noemde, oogt het OK en rijdt het prima.
Alleen zal enige twijfel over mijn acties blijven.
Dus als er nóg iemand gaat meten, ik ben benieuwd!

Groet, Erwin

[maartenB]

mijn fiets staat nog zeker een week ingebouwd in de schuur: daarna meet ik hem op!

[Hendrik]

Andere Maarten,

Daar heb ik alle begrip voor
Heel fijn als je wilt meten, enne; er is ook geen enkele haast bij.
Het begint me wel te intrigeren, die balhoofd-hoeken...

Groet, Erwin

[Maarten Waarlé]

Ja zeker ,de fiets ziet erop de onderste foto echt heel goed uit.
Die opgereden frames hebben totaal geen ''streamline'' maar dat is hier helemaal verdwenen.

Leuk verhaal van die kozijnen. Ik kan dat ook hebben dat het niet lekker zit, eindeloos kijken ,waar zit het dan in, en zo.
Of ik een stel nieuwe kozijnen ging maken...

Wat me trouwens opvalt bij de tweede foto van deze ''draad'' is dat het bij de voorste fiets het net lijkt of de onderste balhoofdlug niet in lijn staat (aan de voorkant) met de balhoofdbuis.
Op de computer een liniaaltje langs de balhoofdlug gelegd dan loopt deze weg van de buis.
Is dat vertekening van de foto of computer of is het in het echt ook zo?

Groeten,
Maarten

[Hendrik]

Maarten,

Het kan heel wel liggen aan de camera, een simpele digitale 'klik-klak'.
Deze fiets, H65 uit 1949, staat onder handbereik en ik ben meteen even gaan meten.
De onderste balhoofdlug staat aardig in lijn met de voorzijde van de balhoofdbuis echter de bovenste... niet
Nu bedenk ik me, dat me tijdens het reviseren van de lagers opviel dat er in de passingen van de balhoofdcups ooit gewerkt is met een zgn. 'ruimer'.
Aan de binnenbalhoofdbuis echter zag ik geen schade, dus ik nam aan dat dit wellicht in de fabriek was gedaan.
Dit rijwiel had ik elders op dit forum al eens voorgesteld vanwege een probleem met een SA versnellingsnaaf die maar bleef wiebelen.
Wat ik ook bijzonder vond, was de configuratie met een Weer en Wind achternaaf en de rest van de uitrusting verchroomd.
Nu is de fiets van 1949 en niet lang na WO2 geleverd, dus wellicht een geval van 'monteren wat voorhanden is'.
Of de fiets is eens 'totall loss' geweest en hersteld waarbij niet alles in lijn is gekomen
Hoe dan ook, hij fietst voortreffelijk naar mijn idee.
Wat me wel opvalt, is dat de bovenbuis, van opzij bezien, naar voren toe iets op lijkt te lopen.
Toch oprijschade?
Dan weet ik nu wel, hoe ik dat op zachte wijze kan herstellen
In ieder geval scherp opgemerkt Maarten, ik had er nog geen acht op geslagen...

Groet, Erwin