Fongers DZ55 1909

[jrietveld]

Onlangs ben ik gestart met de restauratie van de Fongers DZ55 1909. Geen onbekende fiets in ons circuit en sinds drie jaar in mijn bezit. In twee opzichten een bijzondere fiets:
* het is een van de weinige min of meer of complete Fongers fietsen uit de periode 1900-1910 (uit deze periode zijn ongeveer 15 overgebleven fietsen bekend); los van de pedalen en het zadel (beide uit de jaren 20) en de vervangen spaken is deze fiets technisch geheel origineel. Jammer genoeg is de fiets tweemaal overgeschilderd, eenmaal in het groen (jaren 70?) en later in het zwart.
* deze fiets heeft de eerste uitvoering van het luxe Fongers roller velgremsysteem, waarbij de stangen scharnieren in stroppen aan het frame (in plaats van vaste framenokken). Deze bevestiging is alleen in 1908 en 1909 gemonteerd en deze fiets is voor zover bekend het enig overgebleven exemplaar met dit remsysteem.

Het frame van deze fiets (met framenummer 29.100) werd eind 1908 gemaakt en de afgemonteerde fiets werd in april 1909 aan een dame in de Valeriusstraat in Amsterdam afgeleverd. De fiets schijnt in de jaren 80 bij het grof vuil aan de straat in de hoofdstad gevonden te zijn....

Naast de technische bijzonderheden verkeert het nikkel van de fiets in uitzonderlijk goede staat. Dat geldt allereerst voor het stuur, maar zeker ook voor andere onderdelen zoals kroonstuk, cranks (17,5 cm lang) en kettingwiel (44 t.). Zelfs op de velgen is het nikkel nog in redelijke staat. Kortom,een fiets die conservering behoeft.

Bij de restauratie wil ik hem technisch weer in orde maken (de remmen zaten vast, crankstel was niet goed afgesteld), goed schoonmaken/poetsen en enkele verloren onderdelen weer terugbrengen (zoals de jasbeschermers). Ik wil ook proberen of ik de originele lak weer tevoorschijn kan halen; dat zal een hele klus worden, met onbekend resultaat.

Bij demontage van de fiets valt op dat veel vernikkelde onderdelen waren genummerd; steeds komt het batchnummer 1666/51 terug. Voor 1910 was het niet ongebruikelijk om de onderdelen voor een fiets te nummeren zodat de af te monteren fiets met de correcte onderdelen werd uitgerust. In een periode waarin de fiets vaak op maat werd besteld en er sprake was van kleine productieaantallen paste men deze arbeidsintensieve methode toe. Het bevestigt nu dat de fiets met de originele onderdelen is uitgerust.

De komende periode zal ik zo nu en dan wat posts plaatsen van de restauratie van deze oude dame.

Groet, Jos

[Jeroen Zuiderwijk]

Prachtig Jos! Weer een leuke restauratie om te volgen.

[Maarten Waarlé]

Jos,
Ik ben zeer benieuwd wat je er van gaat maken.

Ook wat er aan onderste oudste laklaag onder vandaan gaat komen.

De foto`s zijn boeiend .Ik zie nu ook de hoge positie van de spatbordbout in de kroon.
Dat is goed om te weten evenals de vernikkelde gaffeltjes.


Ik heb zo`n DZ uit 1910 (slechte staat) met het zelfde tandblad (met rand) maar intussen met vaste ogen aan het frame.

Blijkbaar heeft jou DZ ook nog het eerste stel systeem t.h.v. het balhoofd (afstelling stuurhoogte -remwerking). Dat is interessant want je komt het zelden tegen. Zit hier ook iets van links draad aan of is het een stropsysteem waarbij je de buis met de moer vastknijpt op de massieve remstang vanaf het stuur? Ik meen dat er drie opeenvolgende modellen zijn. Die latere zijn dan in ieder geval met linkse en rechtse draad zoals ook afgebeeld in de catalogi.

Groeten,
Maarten

[gerritkan]

Mooi bezit deze fiets .
Leuk om je ontdekkings tocht hier te kunnen volgen .

[Durabo88]

Mooi bezit en ik volg dit verslag graag.

[jrietveld]

Vandaag lekker bezig geweest met de DZ. Bijgaand wat foto's. Jammergenoeg gaat het niet lukken de originele lak van het frame terug te krijgen. Ik heb een hoekje met afbijt behandeld en het blijkt dat daar ongeveer het kale frame onder vandaan komt. De fiets is ooit lichtgroen overgelakt (wie bedenkt dat...), zoals te zien op de foto met de streep waar de vastzittende pomphouder zat. Daarna is men de boel maar eens flink gaan schuren en heeft er met een grove kwast zwarte zijdeglans op gezet. Ik kies er nu voor de opgebrachte lak netjes af te schuren en na goed gronden frame en spatborden te spuiten met dunne zijdeglans. Even nadenken of ik er dan ook biezen en transfers op zet. Liever doe ik dat niet (meer), maar misschien past dat toch beter. Kunst is dan de nieuwe lak weer gebruikt er uit te laten zien.
Achterwiel schoongemaakt; mooi recht met brede 40 spaaks velg. Heb een nieuw setje Vredestein Classic banden van 30 jaar oud op de kop kunnen tikken, dat wordt wel chique.

tot zover,
groet, Jos

[Maarten Waarlé]

Jos,
Interessant om de remstang te zien in haar onderdelen.
Ik had al het vermoeden dat het een klemming was met de bovenste moer.
In de catalogus van 1913 staat de fixatie/afstelling met links/rechts draad en contramoer.
Dus dit eerste systeem is de eerste vijf jaar toegepast waarschijnlijk.

Ik wil dat graag nog van jouw fiets eens opmeten.

Voor wie het nieuw is over de lak;
Ik heb ervaren dat zijdeglans of zelfs matte lak van de Action wel heel goed te polijsten is maar dat ze wat aan de grijzige kant blijft.
De diepzwarte ouderwetse sfeer krijg ik alleen met een spuitlak uit het rek met auto kleurgerelateerde lakken. De meeste universele zwarte lakken zijn grijzig ipv diep zwart.
Je moet wel uitkijken dat er geen metalic deeltjes in zitten want dat komt vaak voor in die autolakken.
Bovengenoemde lak kan trouwens niet over met de kwast aangebrachte (terpentine verdunde) lak. Dat gaat raar doen. De juiste gondlak kan daar wel een beschermend laagje over leggen. Beter is het om te werken met frame met originele lak en/of kaal ijzer.
Bij doorpoetsen /beschadigingen zie je dan nooit grondlak er door komen.

En over lak en veroudering: door te poetsen komen er kleine krasjes in de lak die voor verlevendiging zorgen. Alleen spuiten en zeker met zo`n te grijze universele lak geeft een dooie boel. Ik laat zelfs beschadiging toe (veroorzaak ze of poets de lak door) en roest hier en daar wat aan.
Dat heeft een prettig oud sfeertje


Groeten,
Maarten

[Jeroen Zuiderwijk]

Ik ben zelf afgestapt van het gebruiken van zijdeglans spuitlak om een ouder uiterlijk na te bootsen. Ik gebruik toch liever hoogglans. Na verloop van tijd wordt de lak een stuk matter, en zijdeglans wordt gewoon matte lak (en mat zelfs heel dof en grijzig). Er zit wel veel verschil in glans tussen hoogglans lakken. Als ik met de kwast lak, dan lijkt het altijd veel glanzender te worden dan als ik spuit uit een spuitbus. Dat glanst ook, maar wordt niet zo'n spiegel, en ziet er ook niet zo plastic-achtig uit. Ik had het achterspatbord van een van mijn transportfietsen zo behandeld, en na een jaar zag je niet meer dat die was overgespoten, hij matchte het frame dat nog in originele lak zat exact in glans.

[maartenB]

ik gebruik meestal hoogglans uit een spuitbus. daarna dof schuren met schuurpapier 600 of 1000, en daarna met Commandant 4 polijsten. Soms een keertje herhalen. Veel werk maar schitterend 'doorleefd' resultaat.

[jrietveld]

Het frame van de DZ 1909 is inmiddels klaar. Veel werk gehad aan schuren, spuiten en bewerken. Ik heb er zijdeglans op gespoten en daarna het oude biezenpatroon zo goed mogelijk opnieuw aangebracht. Voor Fongers fietsen van voor 1910 ziet dit er anders uit dan daarna: er wordt een lichtgroene lak gebruikt, enkele biezen en dwarsstreepjes die dicht op elkaar staan. Bijgevoegd ter illustratie een voorbeeld van een DZ uit 1908 in de originele lak. Daarna heb ik gedaan wat Maarten B. suggereerde: het geheel heel licht geschuurd met 1000-papier en vervolgens gepoetst met Commandant. Dat geeft inderdaad een mooi, doorleefd effect. Biezen en transfers worden gelijk wat aangetast, zodat de 'knallende' nieuwe lak een andere aanblik krijgt. Bijgevoegd wat detailfoto's. Even ook voorwiel en stuur erop gezet, het belooft mooi te worden.
groet, Jos