Fongers onbreekbare voorvork

[Maarten Waarlé]

Afgelopen weken heb ik mogen werken aan een Fongers BB70 uit 1923 met enkele bovenbuis.
Mooi hoog frame zonder dus die ''dubbeldekker'' constructie.
De fiets had wel een verstevigde voorvork. Geen vlakke kroon zoals je bij de BB zou verwachten maar een opliggende versie zoals bij de andere modellen gebruikelijk. De vorkpoten waren wel duidelijk dikker en zwaarder dan gebruikelijk en onderaan voor de wielnaaf wel weer gesoldeerde eindstukken.
Deze vork had een typisch euvel namelijk de stuurbuis zat niet vast gesoldeerd aan de kroon. Het geheel zat vast met enkele afgebroken laspuntjes en een staafje van plm 5 mm.

Waarschijnlijk was de vork in de eerste periode wel een geheel geweest. Er zat wel wat kopersoldeer boven en onder aan het uiteinde van de buis maar je ziet op de foto hoe matig dat is geweest.
De vork zal de controle overleeft hebben en tenslotte kun je ook niet in de verbinding kijken.Aan de buitenkant leek het een geslaagde soldering waarschijnlijk.
De fiets is overigens ook eens terug geweest voor revisie getuigen de nummers die in veel onderdelen is ingeslagen.
Ook toen is de vork gewoon weer terug in de fiets gekomen.
Ik heb na een jaar of 97 de vork maar weer eens gesoldeerd maar moest daartoe wel de veiligheids constructie in de vorkbuis wegboren.
Onderin de Fongersvork zit vanaf begin jaren 20 een verzameling stangetjes van 3 mm dik met daarbinnen weer een buisje.

De bedoeling is dat als de vork zou breken net boven de kroon dat deze constructie er dan voor zorgt dat de vork niet onmiddelijk onder de fiets uit valt maar min of meer blijft hangen.
De vorkbuis is van zichzelf al een stuk dikker onderaan maar blijkbaar was bij oa Fongers de ervaring dat het bij een op de zoveel fietsen het wel eens mis ging.
Meer fietsbouwers hebben zich bezig gehouden met een vorkbeveiliging. Gruno Adek had haar Certus-bout Ik meen een doorgetrokken stuurexpanderbout die in de vork geschroefd was.

Weg boren van de veiligheids constructie van de vork was nodig omdat ik niet in staat ben om een grote massa staal zo te verhitten dat de soldering overal goed gaat vloeien. Ik heb wel na het solderen van de buis met kroon een nieuwe beveiliging gemaakt en terug gezet.
Wel leuk om weer eens in de huid van de fabrikant te kruipen. Ik leer deze fietsen steeds beter kennen daardoor.

Ik denk dat ik zelf trouwens tot een andere oplossing zou zijn gekomen.Deze Fongers oplossing is vrij zwaar en tot boven aan toch ook vrij massief.
Ze overlappen wel het meest belaste deel van de vorkbuis wat dan wel weer in orde is.

Groeten,
Maarten

[maartenB]

wat ontzettend leuk om dat zo eens te zien!

[Fotomaan]

Ik heb geen idee of het bij toerfietsen ook gebruikelijk is maar bij veel transportfietsen en zeker die met een dikwandige binnenbalhoofdbuis wordt die buis steeds dikker aan de onderkant. De binnendiameter wordt naar beneden toe steeds kleiner. Da's ook een manier om de buis te versterken.
Ik ben er overigens wel eens een tegengekomen die gebroken was. Moet er wel bij vertellen dat daar een vrachtwagen overheen gereden was

[m-gineering]

Ik heb geen idee of het bij toerfietsen ook gebruikelijk is

Bij vorken waar geld aan uitgegeven is (racefietsen etc) is een butted binnenbalhoofdbuis standaard. Een enkele keer kom je een apart meegesoldeerd buisje of rondgevouwen plaatstalen insert tegen, en een houten plug is ook niet ongewoon

[Wouter]

Dat is vakwerk Maarten, ik weet zeker dat de berijder van die hoge Fongers daarmee heel blij is Fongers heeft het toen reeds goed bekeken, een degelijke constructie om een onverwachte vork breuk niet tot ongelukken met letselschade te laten leiden. Hgr Wouter

[Maarten Waarlé]

Ja het lijkt me ook een verbetering Wouter. Bedankt trouwens voor de foto`s van de FG veiligheids vork.
Maar wat me wel te binnen schoot is dat als een vork buis breekt onderaan bij de kroon dat dan de vork wel in de fiets blijft maar dat het stuur los raakt van de kroon en het voorwiel. Je raakt ahw stuurloos in een klap. Net zo goed een goede reden om tegen de grond te smakken zou ik denken.

Ik vond nog een Simplex variant op de vorkbuisbeveiliging.

Deze keer een normale buis die onderaan mee is gesoldeerd en boven los zit.
Ik zou denk ik kiezen voor zo`n buis alleen zou ik `m dan naar boven toe uitsplitsen in stroken die dan vast gepuntlast zitten aan de binnenbalhoofdbuis.
Het gedeelte van de vorkbuis waar het stuur in zit blijft dan min of meer aan de onderste helft vast zitten, Je houd daarmee enige stuurcontrole terwijl het toch de indicatie geeft dat er iets mis is...

Overigens ook leuk om te zien dat ze bij Simplex op diverse plekken rond het balhoofd verstevigingsbuizen hebben toegepast. Oa in de schuine buis en in de vorkpoten.

Groeten,
Maarten

[m-gineering]

Maar wat me wel te binnen schoot is dat als een vork buis breekt onderaan bij de kroon dat dan de vork wel in de fiets blijft maar dat het stuur los raakt van de kroon en het voorwiel. Je raakt ahw stuurloos in een klap.

Zal wel meevallen. Er staat een behoorlijk buigmoment op zo'n verbinding, dus je hebt nogal wat wrijving. En met een boutverbinding voor een spatbord is het helemaal vormgesloten. Het idee van een los aangebrachte versterking is trouwens dat die juist geen geheel met de vorkbuis vormt, zodat een eventuele scheur niet overspringt

[Maarten Waarlé]

Had ik nog niet bedacht maar je hebt gelijk.
Bij het doorzakken klemt de bovenste stuk buis om de versteviging en zal het sturen nog wel gaan.
Slimme praktijken van die fietsenbouwers!

Groeten,
Maarten