Fongers DZ 60 1918 - 87842

[m-gineering]

Maarten,

Het maken van butted spaken lijkt mij veel arbeidsintensiever (en dus duurder) dan gewone. Heb je een idee waarom ze het deden?

Dirk

Butted spaken zijn beter. Een dunne spaak is elastischer, is bij een bepaalde trekkracht dus verder uitgerekt dan een dikke, en kan dus verder terugveren zonder het contact met de velg te verliezen, als die buigt onder de belasting. De uiteinden moeten echter voldoende sterkte hebben om heel te blijven, en de schroefdraad en de elleboog zijn een verzwakking. Daarom is de spaak daar dikker

[Maarten Waarlé]

Ja , en in de tijd van de safety en hoge bi waren de spaken gemiddeld zo`n 2,7 mm dik en werd de schroefdraad nog niet gerold maar gesneden.
Bij breuk van een spaak bij de schroefdraad had je bovendien een probleem omdat er dan een stuk draad verstopt zat in de naafflens.
Krijg dat er nog maar eens uit.
Ik denk dat dat de reden van de fabrikanten is geweest om de spaak bij de naaf wat dikker te maken.
Dat gaat bij de meeste fietsen dan naar de 4 mm. De gehele spaak 4 mm maken geeft een lomp uiterlijk.
Vandaar het ontstaan van de singel butted spaak.

Overigens is zo`n butted spaak niet meer uit de velg te halen. De koppen worden geslagen als de spaak door de velg is gestoken.
Omslachtig en vervelend bij restauratie maar toch jaren lang zo uitgevoerd en bij nagenoeg alle merken.
Later werden er dubbel butted spaken toegepast of een spaak met een extra verdikkend tonnetje aan de kop kant zodat het gat in de velg groot genoeg werd om de gehele spaak er uit te krijgen.

Dat heeft lang geduurd voor het zover was.

Voorbeeld van niet te verwijderen singel butted spaken:

Groeten,
Maarten

[jrietveld]

Gister deze damesfiets van Maarten Waarle overgenomen. Ik zocht al een tijd een originele Fongers uit de jaren 1910-1920. Deze fiets is eind 1919 gebouwd en op 26 februari 1920 via het fabrieksfiliaal Groningen geleverd aan Pieter Postma, chocolatier aan het A-Kerkhof in Groningen. Hij moet de fiets voor zijn vrouw Antje Gjaltema (geb. 1882) hebben gekocht, met wie hij in 1907 trouwde. Kennelijk ging het goed met de zaak, want deze fiets kostte begin 1920 bijna 300 gulden (als gevolg van de materiaalschaarste door WO1). Het pand op het A-Kerkhof waar het echtpaar woonde is nog grotendeels intact. Nadat de chocoladezaak in 1994 (na 77 jaar) stopte werd het eerst snoepwinkel en nu is het een (onvermijdelijke...) kapperszaak.

Het bijzondere aan deze 105 jaar oude fiets is dat hij vrijwel geheel origineel is, inclusief vernikkelde velgen en naven en alle double butted spaken. De fiets is nooit terug geweest naar de fabriek en rijdt in de huidige staat nog steeds goed. Het wordt wel een lastig restauratieobject omdat de lak in behoorlijk slechte staat verkeert. Vooralsnog is mijn idee de fiets terughoudend te restaureren.

groet, Jos

[JasperA]

De originele staat van de fiets is uitzonderlijk! En met de duidelijk Groningse historie er bij een prachtig verzamelitem, proficiat met deze toevoeging!

Oh ja, het verhaal gaat dat de fiets een paar jaar geleden in Groningen uit een container is gevist… Ik ben benieuwd of de fiets bijvoorbeeld lang in het pand van de Chocolaterie heeft vertoeft gezien de originele staat en bijvoorbeeld bij het overgaan naar de kapperszaak afgevoerd is. Er zijn vast nog nazaten van de eerste eigenaresse te vinden.

[jrietveld]

Inmiddels klaar met de eerste fase van de restauratie van deze fiets. Het was best een klusje, vooral omdat de lak heel slecht bleek. Op het achterspatbord zat bijna niets meer en delen van het frame bleken bij poestwerk ook ernstig aangetast. Niet zo vreemd ook na 105 jaar...
Besloten om de gelakte delen licht te bewerken en met zijdeglans licht te spuiten. Dunne donkergroene biezen opgebracht en ook een balhoofdtransfer, dat ik gelijk weer verouderd heb.
Voor het aanbrengen van het (grote) balhoofdtransfer gebruik ik de laatste tijd dunne lijm, die m.i. toch een wat betere hechting geeft dan blanke lak.
Het nikkel van deze fiets is en blijft heel mooi gelet op de leeftijd.
Ook technisch valt deze oude Fongers op door zijn originaliteit en kwaliteit. Alles recht en vrijwel alles demontabel. Over de naven en de originele dpuble butted ging het al eerder in deze draad.
Nu nog een oude kettingkast met raampje maken en jasbeschermnetjes monteren.Daarna alles afstellen en afwerken.

groet, Jos

[Durabo88]

Dat wordt zo te zien weer een fraai exemplaar!

[Maarten Waarlé]

Het ziet er weer een stuk verzorgder uit Jos.
Bijzonder dat je ander materiaal hebt gebruikt voor het vastzaten van het balhoofdtransfer.
Wat is het merk en typenaam daarvan?
Wel apart ook dat het nikkel en de lak zover uit elkaar liggen qua verwering.
Ben benieuwd hoe je het raampje gaat monteren.
Ikzelf heb gemerkt dat een kettingkast die al aan de boven/voorkant gestikt is lastig met een machine te naaien is.
Je komt er aan de bovenkant boven niet meer onder de stof. Wat natuurlijk wel gaat is met de hand.
Je kan als voorbereiding gaatjes in de stof slaan die evenredig afstand houden.
Het stiksel wordt dan automatisch regelmatig van uiterlijk.

[Bandenplakker]

{ik citeer}
Je kan als voorbereiding gaatjes in de stof slaan die evenredig afstand houden.
{einde citaat}

Mogelijk ten overvloede:
Ik heb bij BBC's Repair Shop gezien dat (mijn favoriet) Suzie Fletcher dat doet met een daarvoor bestemd soort vork bij het leer dat zij restaureert.

Dirk

[Maarten Waarlé]

Heel juiste opmerking Dirk,
Ik denk dat in dit geval een vorkje maken die de juiste diameter volgt de grootste uitdaging is.
Minimaal drie pinnen/tanden maar vier of vijf mag ook.

Leuk programma. Haar broer met z`n dubbele brillen is ook leuk. En die ijzerbewerker Don trouwens ook.
Kwam hem tegen in Beaulieu maar wijselijk met rust gelaten.

[jrietveld]

De Fongers DZ60 1919 is klaar. Heel karweitje, vooral het maken van de kettingkast met venster. Ik heb dit gedaan met een De Woerd lakdoekkast NOS uit ca. 1940. Los van het feit dat het lakdoek breekbaar was, was dit ook gekrompen in de breedte waardoor de ogen niet makkelijk bij elkaar waren te brengen. Met de nodige kunstgrepen is dat gelukt. De jasbeschermers heb ik geregen van waxkoord 1 mm. Als iemand nog eens een setje strengen met haakjes en veertjes overheeft... Al met al niet ontevreden over deze opgelapte oude dame.

groet, Jos